DRAGULJI SKADARSKOG JEZERA: Vranjina, mjesto gdje je vrijeme stalo i pogled koji hrani dušu

 

Skadarsko jezero je nezaobilazno, ako želite da vidite ono najljepše od Podgorice, i Crne Gore.

Jedno od mjesta koje, pod obavezno, morate posjetiti, a nalazi se na jezeru, je Vranjina, pitoreskno ribarsko selo, gdje se stotinama godina malo toga promijenilo.

Od Podgorice do Vranjine vožnja traje oko 20 minuta. Ako idete u vlastitom aranžmanu, parkirate se kod restorana “Vencija”, i odatle krećete lagano uzbrdo.

Mi smo išli sa našim prijateljima Montenegro Phototrekking-om i Darkom Šarčevićem, i nismo razmišljali o putokazima i vodičima. Oni su tu „svoji na svome“ . I ne samo ovdje, čini nam se da su svaki crnogorski kamen po nekoliko puta prevrnuli na svojim turama.

Dakle, krećete uzbrdo i poslije nekih 30 minuta stižete do livade koja se nalazi između vrha Kosmača, 273 metara nadmorske visine i Veljeg vrha, 303 metra nadmorske visine.

Mi se tu “parkiramo” i malo izležavamo na martovskom suncu.

Zatim lagano nastavljamo ka Veljem vrhu. Do njega od pomenute livade treba oko sat do dva sata laganog hoda, računajući i pauze za fotografisanje i uživanje u pogledu.

Kada stignete, čeka vas spektakularn pogled na cijelo jezero. Velji vrh je fantastičan vidikovac. Ispod samog vrha nalazi se travnata zaravan koja je idealna za nastavak izležavanja, izjedanje sendviča i slatkiša…( to kaže naš vodič Darko.. 🙂 ) 

Tura je prelagana, savršena za uživanje, i fotografisanje, a predjeli će vas ostaviti, i bukvalno, bez daha!

A sada nešto malo o Skadarkom jezeru koje je prava riznica!

Manastiri, utvrđenja, zatvor, ušuškana i napuštena ribarska sela, “konzervirane” urbanističke cjeline, živa sela u kojima je vrijeme stalo u vakat kada je “vladika goreo za Lesendrom”, ptice, riblji svet i šarenilo flore… sve je to riznica sa blagom koja se zove Skadarsko jezero. 

Kod stanovništva Skadarskog jezera važi pravilo: dijete prvo nauči da pliva pa tek onda da hoda. Ovo pravilo svjedoči o tome koliko je lokalno stanovništvo povezano sa jezerom i koliko je u prošlosti zavisilo od njega. Život od legalnog ribarenja sada je gotovo nemoguć pa se lokalci okreću turizmu, bar oni koji žive u mjestima sa relativno razvijenom infrastrukturom. Ostala mjesta su napuštena.

Jezero je prirodna granica između Crne Gore i Albanije, okruženo je krečnjačkim planinama, bistrom vodom, kamenim obalama, močvarom, ostrvima, manastirima i netaknutim plažama, i dom je za više od 260 vrsta ptica i 48 vrsta riba.

Postoji legenda koja kaže da je jezero nastalo za jednu noć, kada je mlada nevjesta, obradovana povratkom muža iz rata zaboravila da zatvori česmu. Međutim, prava priča o nastanku jezera je još čudnovatija.

Sve do 1858. godine jezero je bilo samo veća bara koju je narod nazivao Veliko blato. Te godine je, nakon jednog jakog olujnog nevremena rijeka Drim iz albanskih planina sručila na ušće Bojane toliko pijeska i mulja da se korito te rijeke pomjerilo, a od one bare nastalo današnje najveće jezero na Balkanu. Ono je 1983. proglašeno nacionalnim parkom, a 2011. zvanično je nominovano za dobijanje UNESCO statusa.

Kao i tokom istorije, jezero i danas često mijenja svoj oblik. Voda koju dobija iz rijeke Morače i podzemnih izvora čini da se obim jezera širi od 370 kvadratnih kilometara ljeti do čak 530 km kvadratnih zimi. 

Jedno od najstarijih sela na Skadarskom jezeru – Vranjina (koju zovu još i “Mala Venecija”), nekada je bilo ostrvo dok nije izgrađen most i nasip za magistralu koja povezuje crnogorsko primorje sa Podgoricom. Vranjina je i dalje uglavnom ribarsko naselje. Ali, sve je manje ribara, posebno među mlađim generacijama. “Čunovi više nijesu u modi”. Sada mnogi imaju turističke brodove za obilazak jezera ili glisere.

 Na istočnoj padini poluostrva Vranjina 1233. godine, u vrijeme Nemanjića i prvog zetskog episkopa Ilariona, podignut je manastir Svetog Nikole. Njegovo vlastelinstvo bilo je u to doba jedno od najvećih u Crnoj Gori. Dugo vremena imao je značajnu kulturnu i političku ulogu u zetskoj državi. Darko nam je ispričao legendu o crnogorskom “čudovištu iz Loh Nesa”, samo što se crnogorski Nesi zove Blor i, navodno, živi u Skadarskom jezeru.

Čudovište iz Skadarskog jezera “viđano” je nekoliko puta u proteklih nekoliko decenija, a poslednji put 2007. Godine, kada su regionalni mediji objavili tvrdnje dvojice mladića iz ovog kraja da  su u  blizini ostrva Starčevo, petnaestak kilometara udaljenog od Virpazara, vidjeli “rogljasto čudovište”. Ispričali su da je munjevito izranjalo I zaranjalo I tvrdili da je bilo visoko tri, a dugačko čak 40 metara”.

Najiskusniji crnogorski ornitolog Ondrej Vizi, tada je u šali, izjavio da “veličina nemani zavisi od vrste i količine vina koje pijemo”.  U zbilj, on je pojasnio da nije moguće da tolika životinja živi u jezeru. 

 

Autorke: Milica Mitrović, Ana Bojanić i Biljana Popović