Umjesto da robijaju za krađu struje i drva, manje saobraćajne udese i kafanske tuče, osuđenici sve češće čiste parkove, brinu o starima, beru voće, piše Pobjedi.

Kazna rada u javnom interesu, osim što je djelotvornija po samog izvršioca krivičnog djela, ima višestruke prednosti u odnosu na zatvorsku kaznu, jer donosi korist za društvo i uštede u budžetu, budući da jedan dan koji osuđenik provede u zatvoru državu košta prosječno 21 euro.

Ušteda

Od rada u javnom interesu od sredine 2014. godine, kada je počeo da se primjenjuje Zakona o izvršenju javne osude i kazne rada u javnom interesu, država je uštedjela oko 600.000 eura, kazala je za Pobjedu direktorica Direkcije za uslovni otpust pri Ministarstvu pravde Slavica Rabrenović.

“Ukupna ušteda odnosno korist od izricanja kazne rada u javnom interesu umjesto kazne zatvora je oko 604.000 eura, u do sada izvršenim predmetima tokom dvije godine rada Direkcije za uslovnu slobodu u Direktoratu za izvršenje krivičnih sankcija pri Ministarstvu pravde”, kazala je Rabrenović.

Crnogorski sudovi za manja krivična djela sve češće izriču kaznu rada u javnom interesu. Ovaj podatak potvrđuje i 436 presuda u kojima je izrečena kazna rada u javnom interesu. Rabrenović ističe da je kroz ovaj sistem alternativnih sankcija od početka njegove primjene prošlo više od 280 osoba.

“Od 280 izvršenih kazni rada, najviše je bilo na teritorijama opština Podgorica i Cetinje (55 odnosno 47 kazni), zatim slijedi Nikšić sa 40, Herceg Novi 31, Bijelo Polje sa 28 kazni rada”,  navodi Rabrenović.

Rabrenović je dodala da je među 280 osuđenih bilo samo pet žena. Iako je na samom početku rada Direkcija za uslovnu slobodu imala svega nekoliko ustanova sa kojima je sklopila ugovor za izdržavanje kazne, ovaj spisak je sada mnogo duži.

Ova vrsta kazne, kako to propisuje Krivični zakon, može se izreći za krivična djela za koja je propisana novčana kazna ili zatvor do pet godina, a najpogodnija je za izricanje kod krivičnih djela iz oblasti saobraćaja, nedozvoljenog priključivanja na elektromrežu, blaže oblike remećenja javnog reda i mira.

Takođe, da bi se kazna rada u javnom interesu realizovala potreban je i pristanak osuđenog lica za izvršenje navedene kazne. Ovom alternativnom sankcijom može se zamijeniti neplaćena novčana kazna koja ne prelazi iznos od dvije hiljade eura. Neophodna je saglasnost osuđenog da će u zamjenu za 25 eura odraditi osam časova rada u javnom interesu.

Rabrenović navodi da rad u javnom interesu ne može biti duži od 360 sati. Kazna rada, ukoliko je izrečena u trajanju dužem od 60 časova se izvršava u djelovima, jer sam Krivični zakonik kaže da ova kazna ne može biti duža od 60 časova u toku jednog mjeseca navodi ona. U slučaju da se obaveza koju je sud propisao ne može izvršiti, ova kazna će se zamijeniti kaznom zatvora, tako što će svakih započetih šezdeset časova rada u javnom interesu zamijeniti kaznom zatvora u trajanju od jednog mjeseca.

Direkcija za uslovnu slobodu u svim slučajevima nemogućnosti izvršenja kazne rada (npr. osuđeni je nedostupan službenicima Direkcije radi potpisivanja ugovora, odbio je da potpiše ugovor…) dostavlja izvještaj sudu koji je izrekao presudu u prvom stepenu radi zamjene ove kazne kaznom zatvora pojasnila je Rabrenović.

Ističe i da nije moguće zatvorsku kaznu preinačiti u kaznu rada u javnom interesu tokom sudskog postupka.

“To je moguće samo u postupku davanja pomilovanja, kada se zamjenjuje izrečena kazna blažom kaznom. Osuđeno lice podnosi molbu za pomilovanje o kojoj odlučuje predsjednik države. Uslovi su prvenstveno zdravstveno stanje osuđenog, njegove porodične prilike, njegovo dosadašnje ponašanje kazala je ona. Sama kazna rada u javnom interesu izvršava se kod pravnog lica koje se bavi djelatnošću od javnog interesa (a posebno humanitarnom, socijalnom, komunalnom, zdravstvenom, ili drugom sličnom djelatnošću) ili kod neprofitabilne organizacije čija djelatnost je vezana za humanitarne, ekološke i druge slične aktivnosti.

Sklopljeni ugovori

Ministarstvo pravde ima zaključene sporazume o poslovnoj saradnji radi izvršenja kazne rada u javnom interesu sa 23 crnogorske opštine, koje su glavni partneri, kao i sa 105 pravnih lica odnosno organizacija u svim opštinama; zatim sa Ministarstvom prosvjete (što uključuje oko 250 vaspitno-obrazovnih institucija u koje možemo poslati osuđene da izvrše kaznu rada), zatim sa Nacionalnom organizacijom Crvenog krsta (što uključuje sve opštinske organizacije), kao i sa Ministarstvom zdravlja (što opet uključuje sve javne zdravstvene ustanove).

Naime, na listi saradnika se, prema riječima Rabrenović, nalaze i sve veće ustanove i firme. Tako kazna u javnom interesu u podgoričkoj opštini trenutno se može odraditi u Kliničkom centru, Plantažama, Crvenom krstu, JP Nacionalni parkovi, Lovačkom savezu, JP Vodovod i kanalizacija, Agenciji za stanovanje, Pogrebnim uslugama, Deponiji, Zelenilu, Tržnicama i pijacama.

U cetinjskoj opštini to je Bolnica ,,Danilo I“, Dom zdravlja, JP Komunalno, JP Vodovod i kanalizacija, Služba zaštite, Dnevni centar Crvenog krsta, u Herceg Novom Čistoća, Dom ,,Mladost“ Bijela, Dnevni centar, Agencija za izgradnju i razvoj; u Bijelom Polju Opšta bolnica i Dom starih, luke Bar i Kotor…

Starosna granica

Kada je u pitanju izricanje kazne u javnom interesu, gornja starosna granica ne postoji. U dosadašnjoj praksi rada Direkcije za uslovnu slobodu imali su osobu od 83 godine, kojoj je kaznu rada u javnom interesu izrekao Osnovni sud na Cetinju.

Donja granica je 18 godina, što znači da se maloljetnicima kazna rada ne može izreći.

Zakon o postupanju prema maloljetnicima u krivičnom postupku propisuje mogućnost izricanja obavljanja društveno korisnog ili humanitarnog rada maloljetnoj osobi kao alternativne i vaspitne mjere.

Ino iskustva

U Engleskoj i Velsu broj osuđenika koji kaznu služe u zatvorima iznosi 86.000, dok 230.000 njih radi u javnom interesu. Situacija je slična i kada je u pitanju Švedska u kojoj opet tri četvrtine osuđenih, njih 15.000, radi u korist društvene zajednice, a jedna četvrtina kaznu služi u zatvoru (5.000)