Crna Gora ima pozitivnu vrijednost stope prirodnog priraštaja, ali je, upozorili su za Dnevne novine iz Centra za promociju zdravlja Instituta za javno zdravlje, važno zaustaviti tendenciju smanjenja njene vrijednosti.

Posljednji dostupni podaci o kretanju prirodnog priraštaja u Crnoj Gori, kazali su prije objavljivanja posljednjeg Izvještaja Monstata iz Instituta, ukazuju da postoji nastavak negativnog trenda na nivou zemlje, jer se najniža vrijednost stope bilježi u 2015. godini, kada je iznosila 1,7.

“Najniže vrijednosti stopa prirodnog priraštaja bilježe se u opštinama u kojima je najizraženija migracija mladih, kao što su Šavnik (-13,7), Pljevlja (-9,3), Plužine (-9,0), Žabljak (-7,0), Kolašin (-6,4), Mojkovac (-5,5), a najveće vrijednosti prirodnog priraštaja imaju opštine Rožaje (7,6), a zatim one u koje se doseljavaju mladi ljudi, kao što je Budva (5,8) i Podgorica (5,4)”, objasnili su iz Instituta.

Zemlje Evrope bilježe niske stope prirodnog priraštaja, od kojih su neke, dodaju, i negativne na nivou cijele zemlje kao što je Bugarska, Srbija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina.

“Crna Gora ima pozitivnu vrijednost stope prirodnog priraštaja, mada je važno zaustaviti tendenciju smanjenja vrijednosti stopa prirodnog priraštaja. Da bi se obezbijedila prosta reprodukcija, neophodno je da svaka žena rodi bar dvoje djece, a za pozitivna kretanja neophodno je da žena rodi troje i više djece”, naglašavaju iz Instituta.

Sve više starimo

Razlozi negativnih kretanja vrijednosti stopa prirodnog priraštaja vezani su, ističu, za kretanja koja ukazuju da se vrijednost opštih stopa mortaliteta stanovništva sve više povećavaju, zbog povećanja broja starih, a da, pri tome, opada vrijednost stopa fertiliteta i nataliteta.

 

“Navedene pojave se dešavaju kao rezultat činjenica da se mladi danas duže školuju, da su žene uključene u sve društvene sfere i ima ih na svim pozicijama, zbog čega odlažu rađanje djece, da je trend smanjenja nataliteta sveprisutan, da je izražena migracija stanovništva iz opština sa sjevera ka opštinama u centru i na jugu zemlje, kao i van zemlje, da se drugačije precepira ekonomski status kao osnova za podizanje djece, da mladi ljudi ranije stupaju u seksualne odnose, neadekvatno se seksualno ponašanju, zbog čega, vrlo često, imaju komplikacije kada planiraju porodice, da se mladi ljudi, generalno, ne ponašaju u skladu sa zdravljem i drugi razlozi”, objasnili su iz Instituta.

Neophodna jasna pronatalna politika

Država, kažu, preduzima korake kako bi se uticalo na trend smanjenja prirodnog priraštaja (prošle godine su dodijeljene nadoknade za sve žene sa troje i više djece), ali još ne postoji jasna pronatalitetna politika, koja bi uključivala sve sektore koji mogu da ostvare doprinos na polju povećanja nataliteta stanovništva.

“Od posebnog je interesa kreirati mjere i aktivnosti koje će pomoći ženama da donesu na svijet više djece. Primjer dobre prakse su savjetovališta za trudnice i za mlade koje pružaju usluge u domovima zdravlja, te bi njihove aktivnosti trebalo da budu proširene sa više tema, kao i povećanju kapaciteta u smislu većeg obuhvata korisnica. Zbog toga je, neophodno obezbijediti sve neophodne resurse kojima će se ženama omogućiti sticanje vještina za uspješan porođaj”, smatraju u Institutu.

Važne mjere pronatalitetne politike su, dodaju, i organizovana savjetovališta za porodicu, zatim primjena vodiča za postupanje u  prevenciji seksualno prenosivih bolesti kod mladih.

“Neophodno je dalje jačati ulogu izabranog ginekologa i tokom i nakon porođaja. Vrlo je važno opredijeliti sredstva za nadoknade djeci, posebno iz socijalno ugroženih porodica, do završetka njihovog školovanja. Iskustveno dokazana pozitivna mjera je da medijski treba diseminirati ideju stanovništvu o značaju demografskog prosperiteta zemlje, kao preduslova za sva ostala napredovanja u zemlji”, kazali su iz Instituta i dodali da je bitno raditi na informisanju i edukovanju populacije o uticaju demografskih tokova na opšti razvoj zemlje, a za šta je neophodno obezbijediti specijalizovane kadrove.

Odlučujuća mjera, naglašavaju iz Instituta, jeste i organizovanje institucionalne pomoći ženama za brigu o djeci.

U 2016. najveći prirodni priraštaj imala Podgorica

Prema najnovijim podacima Zavoda za statistiku, u Crnoj Gori prošle godine rođeno je 7.569 djece, od čega su više od polovine bili dječaci, odnosno njih 50,8 procenata. Umrlo je 6.464 osoba, a od tog broja 3.385 su muškarci, a 3.079 žene. Prirodni priraštaj u 2016. je pozitivan i iznosi 1.105.

Podaci Monstata pokazuju da je najviše rođenih i umrlih u središnjem regionu, gdje je prirodni priraštaj pozitivan, dok je na sjeveru negativan.

Najveći broj živorođene djece zabilježen je u Podgorici 2.655, što čini više od trećine, a najmanje djece rođeno je u Šavniku, svega 15. Sa druge strane umrlih u Podgorici je 1.647, što je čak četvrtina od ukupnog broja umrlih u Crnoj Gori.

Iz Monstata je saopšteno da je prirodni priraštaj pozitivan u deset, a negativan u 13 opština.

Najveći prirodni priraštaj je u Podgorici 1.008, Rožajama 218, Budvi 170 i Beranama 107, dok Pljevlja imaju najveći negativni prirodni priraštaj (-237).

(Dnevne novine)