Zaustavljeno obrušavanje Citadele, stabilizovana dva zida
Valovi i vjetrovi decenijama podrivaju i obrušavaju staru morsku tvrđavu Mezzalunu, a tek proteklih dana je sačinjen mali, ali konkretan potez da se u čekanju obimnog i skupog projekta restauracije, bar zaustavi njena devastacija, piše Radio Jadran
Od 23. septembra do 6. oktobra u Herceg Novom djelovala je otvorena škola-radionica restauracije u okviru Dana evropske baštine 2017, koje organizuje Ministarstvo kulture. U žiži je bio stručan pokušaj konsolidacije dva preostala zida Mezzalune, Novljanima poznatije kao tvrđava Citadela.
Zidovi su konzervirani i zaštićeni od daljeg propadanja usljed atmosferskih padavina, uticaja mora, vjetra i sunca na samoj obali i Šetalištu Pet Danica.
Studenti iz Crne Gore, Srbije i Hrvatske, kao i mlade arhitekte iz naše zemlje i Francuske, koji se bave zaštitom i revitalizacijom graditeljskog nasljeđa, usješno su realizovali projekat škole restauracije zahvaljujući inicijatoru hercegnovskoj NVO Sinergija i njenoj jednogodišnjoj saradnji sa Fondacijom Petrović Njegoš.
Plod te saradnje je Studija graditeljskog nasljeđa za Stari grad Herceg Novi, koja traje od jula 2016. godine. “Sinergija” je bila velika podrška francuskim stručnjacima.
Njome je predloženo par projekata, naznačne vrijednosti i mane, određene smjernice valorizacije Starog grada, od zelenila do aritekture. Skreće pažnja i na pojavu velikog klizišta na istočnoj strani.
No, polaznici škole su, prema riječima Vuka Čvora iz “Sinergije”, imali prvo pune ruke posla na čišćenju lokaliteta i sječi rastinja, sakupljanju kamenja koje se sa Mezzalune obrušava u more od vremena zemljotersa.
“Pola vremena smo proveli u čišćenju. Sanirali smo, učvrstili, na zapadnoj strani donje dijelove zidova. Studenti su se obučavali, arhitekte radili svoj posao. Napravili smo prvi korak, a Opština sa svojom kancelarijom za međunarodnu saradnju treba da nastavi i da aplicira za EU fondove radi daljeg spasa Mezzalune. Imaju dosta sličnih primjera u Hrvatskoj. Mezzaluna sa tvrđavom Forte mare predstavlja jedine vidljive ostatke iz mletačkog perioda i trebalo bi zajedno da se restauriraju. Forte Mare ima šansu da uđe na listu svjeske kulturne baštine, ali za mene je poražavajuće da je ostala Mezzaluna”, priča za Radio Jadran, arhitekta Čvoro.
Za tvrđavu Mezzaluna urađen je i Elaborat zaštitnog arheološkog istraživanja arheologa iz JU Muzej i galerija Herceg Novog za koji se Čvoro nada da će Opština Herceg Novi naći potrebna sredstva za realizaciju.
Za izvođenje radova i voditelje radionice bila je zadužena kompanija ZV Design koja je specijalizovana za ovakve vrste radova, dok su supervizori uvažene arhitekte konzervatori iz Francuske. Predvodio ih je glavni arhitekta za istorijske spomenike iz Francuske, Benjamin Mouton, ali i tim arhitekata i konzervatora iz redova NVO Sinergija i Ilibo design architects.
“Postoji mnogo straijih zidova u Hreceg Novom. Odabrali smo ovaj, jer je kao otvorena knjiga, jer se jasno vidi istorija grada. Radili smo ovako nešto u Frnacuskoj u sklopu radionica, ali ovdje je drugačije, zanimljivije, jer je riječ o sradnji dvije države, dva jezika. To je ono što je dobro”, ističu francuski eksperti.
Škola koja je dala ovako vidne rezultate, “trgnula” nadležne da poslije nekoliko decenija učine nešto konkretno za spas Mezzalune, koštala je samo 30-tak hiljada eura, mada je konzervacija zida i temelja bila težak i naporan posao, pričaju nam polaznici.
Oni su izgubili dosta vremena da bi iščupali korov i druge biljke unutar zidina, zato arhitekta Ćvoro predlaže da se formira posebna komsija i tim ljudi koji će brinuti o čišćenju svih starih zidina u Novom.
Inače, u izradi Studije zaštite graditeljskog nasljeđa učestvovali su pored domaćih i arhitekte konzervatori Patrice Regnard i Veronique Canas Da Silva iz studija Archipat iz Lyona koji se bavi isključivo projektovanjem i izvođenjem restauratorsko-konzervatorskih projekata.
Značaj ovog projekta je i za UNESCO nominaciju Forte Mare-a za listu svjetskog nasljeđa. Iako se Mezzaluna nalazi u buffer zoni nominacije, ona i pripada južnom pojasu odbrane i sektoru uz Forte Mare, pa polaznici radionice ukazuju na jedinstvenu vizuelno povezanu cjelinu i potrebu integralne restauracije.
