Evropski komitet protiv torture: Crnogorski građani pod značajnim rizikom od zlostavljanja policije

To se navodi u upravo objavljenom izvještaju Evropskog komiteta za sprečavanje mučenja i nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja (CPT) o stanju u zatvorenim ustanovama u Crnoj Gori (policijskim stanicama, zatvorima, psihijatrijskim bolnicama…).

Tužioce ne ometati kad istražuju policijsko zlostavljanje…

Komitet protiv torture navodi da je stanje u policijskim stanicama nešto bolje u odnosu na njihovu posljednju posjetu 2013. godine ali da su primili više prijava za zlostavljanje počinjeno od strane policijskih službenika, odnosno da su građani udarani, šamarani, da je na njima korišćen elektro šoker…

„Saopšteno nam je da se ovo desilo ili za vrijeme hapšenja ili za vrijeme ispitivanja radi iznuđivanja priznanja. Zaključujemo da su u Crnoj Gori lica lišena slobode pod značajnim rizikom od zlostavljanja, i zato postoji potreba da menadžment policije sprovede višestruku strategiju za borbu protiv ove pojave“, navodi se u izvještaju.

Zaključeno je da tužioci moraju da sprovedu djelotvorne istrage protiv zlostavljanja, i da ne budu ometani u svom poslu, kao što je bio slučaj nakon protesta u oktobru 2015, u istrazi navodnog policijskog zlostavljanja.

Posebnu pažnju su posvetili slučaju prebijanja građana nakon protesta ispred Skupštine: CPT zahtijeva da pripadnici Specijalne antiterorističke jedinice (SAJ) ubuduće nose oznake na uniformama, što je već ispoštovano.

Dodatno, Komitet traži da crnogorske vlasti saopšte da li je bivši komandant Specijalne antiterorističke jedinice Radosav Lješković podvrgnut disciplinskom postupku nakon osuđujuće presude.

„Crnogorske vlasti će poslati lošu poruku u borbi protiv nekažnjivosti ukoliko se bivši šef SAJ-a vrati na tu poziciju“, navodi se u izvještaju.

CPT konstatuje i da pristup advokatu licima lišenim slobode u policiji nije uvijek obezbijeđen, ali i da postoje poteškoće u centrima bezbjednosti da uhapšena-zadržana lica ostvare pravo na ljekarsku njegu, ali i pravo da obavijeste nekoga o tome da su uhapšeni, kao i da budu informisani o svojim pravima – što je posebno evidentno kod stranih državljana.

„U policijskim stanicama policijski službenici su otvoreno priznali da ne vide potrebu da pritvorena lica imaju pristup advokatu prije nego budu izvedena pred tužioca. U mnogim policijskim stanicama službenici su nam kazali da nijedna pritvorena osoba nije tražila advokata u posljednjih godinu dana“, navodi se u izvještaju.

U izvještaju se navodi da uslovi u policijskim stanicama od 2013. godine nisu poboljšani i da mnoge ćelije nisu adekvatne za zadržavanje lica do 72 sata (tužilačko zadržavanje) zbog nedostatka prirodnog svijetla, neadekvatne ventilacije, loših higijenskih uslova i neredovnog snabdjevanja hranom pritvorenih lica.

Delegacija CPT je boravila u Crnoj Gori tokom oktobra 2016. godine i obišla Centre bezbjednosti u Podgorici, Cetinju, Danilovgradu, Budvi, Tivtu, Kotoru, Ulcinju, Bijelom Polju i Baru.

Takođe, posjetili su i Zavod za izvršenje krivičnih sankcija u Spužu, Istražni zatvor i zatvor u Bijelom Polju, kao i Specijalnu bolnicu za psihijatriju u Dobroti i kliniku za psihijatriju pri Kliničkom centru Crne Gore u Podgorici, kao i JU „Komanski most“ i Centar za djecu i mlade „Ljubović“.

Potrebni novi zatvori, ali ne i samice za maloljetnike

CPT je naglasio da je stanje u zatvorima od njihove poslednje posjete unaprijeđeno ali da je nužno sagraditi novi zatvor u Bijelom Polju i zatvorsku bolnicu u Spužu.

Zatvorski policajci se, kako su im saopštili zatvorenici, odnose prema njima korektno.

Međutim, prisutan je problem nasilja među zatvorenicima u Istražnom zatvoru i Kazneno popravnom domu, ali su primili i značajan broj prijava o navodnom maltretiranju (šamari, udarci, kao i predugo vezivanje sa licama za krevet).

Za CPT je nezadovoljavajuće što je manje od 30 odsto zatvorenika radno angažovano, a i nije zadovoljen standard da jedan zatvorenik boravi na četiri metra kvadratna, već zbog pretrpanosti zatvorenici imaju tek tri metra kvadratna prostora, što je suprotno standardima.

U izvještaju se naglašava da je zabrinjavajuće što u Istražnom zatvoru pritvorenici borave u svojim ćelijama po 23 sata dnevno, i to stanje za njih traje mjesecima, pa čak i godinama.

Zbog toga pozivaju crnogorske vlasti da režim aktivnosti van ćelija za pritvorenike.

„Maloljetni i punoljetni osuđenici u Kazneno popravnom domu nisu uvijek razdvojeni, i to mora biti promijenjeno“, navodi se u izvještaju.

Pohvaljeno je što su zdravstvene jedinice u zatvorima obnovljene i angažovano je adekvatno osoblje.

Međutim, uočeni su i nedostaci: pretjerano prepisivanje benzodiazepina zatvorenicima (grupa psihoaktivnih droga koje služe kao depresanti), odsustvo povjerljivosti medicinskog pregleda, kratko evidentiranje povreda, nedostatak psihološke i rehabilitacione aktivnosti zatvorenicima koji pate od narkomanije…

„CPT preporučuje da se poveća broj osoblja u Istražnom zatvoru, ali i da prestanu da nose palice i biber sprej, kao i da prestanu sa praksom fiksiranja za krevete lisicama za vezivanje. Dodatno, neophodno je poboljšati vođenje disciplinskih postupaka i razmotriti ukidanje samice kao disciplinske mjere za maloljetnike“, navodi se u izvještaju.

U Dobroti prenatrpanost, u Podgorici na psihijatriji uslovi loši

Komitet je u pogledu Specijalne bolnice za psihijatriju u Dobroti konstatovao da je najviše problematična prenatrpanost, zbog čega neki pacijenti spavaju na dušecima na podu, ali i da se zbog toga pacijenti otpuštaju kućama uprkos medicinskom stanju.

Iako se osoblje Bolnice odnosi sa poštovanjem prema pacijentima, nužno je da kotorsko tužilaštvo istraži seriju slučajeva navodnog zlostavljanja pacijenata od strane osoblja.

Forenzičko, odnosno sudsko odjeljenje u Dobroti je u lošem stanju, te ne pruža adekvatno terapijsko okruženje za pacijente.

„I materijalni uslovi na psihijatriji u Podgorici su loši i bezlični“, navodi se u izvještaju i dodaje:

„U Dobroti je evidentno odsustvo rehabilitacione aktivnosti i preveliko oslanjanje na upotrebu ljekova, posebno benzodiazepina. CPT je kritičan prema njegovoj pretjeranoj i predugoj upotrebi, odnosno prepisivanju pacijentima. Nužno je uspostaviti i sistemsku politiku o sprovođenju autopsija, jer značaj broj pacijenata umire u Dobroti“, navodi se u izvještaju.

Ne zabranjivati maloljetnicima kontakt sa porodicom

Delegacija CPT-a je konstatovala dobro stanje u Komanskom mostu (gdje se smještaju osobe sa posebnim potrebama) i u Ljuboviću (gdje se smještaju maloljetni delinkventi).

Atmosfera je, kako se navodi, opuštena i nema naznaka o nasilju među štićenicima ovih ustanova.

Međutim, naglašeno je da je u Komanskom mostu nužno unaprijediti stanje higijene u paviljonu A.

Dodatno, zaključeno je da u Komanskom mostu, kao i u Dobroti, dolazi do pretjerane upotrebe benzodiazepina.

CPT je naglasio da se u Ljuboviću mora urediti pitanje samopovrjeđivanja, odnosno da ono ne smije da bude treitrano kao disciplinski prekršaj, kao i da se napusti praksa zaključavanja štićenika ustanove u sobama u predugom trajanju.

CPT delegacija je navela da je tokom posjete imala odličnu saradnju sa crnogorskim vlastima na svim nivoima.

(FOS Media)