VREMEPLOV

Događaji na dan 4. novembar:

1307. – Švajcarska Konfederacija je proglasila nezavisnost od Austrije.
1576. – Španija je zauzela Antverpen tokom Osamdesetogodišnjeg rata.

1814. – Proglašen je norveški ustav, kojim je ta zemlja postala nezavisna Kraljevina Norveška, vezana za Švedsku personalnom unijom.

1890. – U Londonu je otvorena prva linija podzemne električne željeznice u svijetu.

1917. – Završena je bitka kod Kaporeta italijanskim porazom i povlačenjem italijanske vojske se do reke Pijave.

1922. – Britanski arheolog Howard Carter otkrio je grob egipatskog faraona Tutankhamona. Njegov grob pronađen je u Dolini kraljeva kod Luxora u Egiptu, a u grobu je nađen i veliki broj raznih dragocijenosti, koje se sada nalaze u muzeju u Kairu.

1931. – Društvo naroda optužilo je Japan zbog agresije na Mandžuriju. Zbog osude svjetske javnosti, Japan je napustio Društvo naroda u martu 1933.

1939. – Na predlog predsjednika Frenklina Ruzvelta, američki Kongres je donio zakon Plati pa nosi o prodaji ratnog materijala. U martu 1941. izglasan je Zakon o zajmu i najmu, sa još većim povlasticama zemljama koje su se borile protiv fašizma u Evropi.

1942. – Završena je druga bitka kod El Alamejna u Drugom svetskom ratu u kojoj su Britanaca pod komandom generala Bernarda Montgomerija porazili nemačko-italijanski Afrički korpus generala Ervina Romela. Time je otvoren put iskrcavanju Saveznika u severnoj Africi.

1942. – Bihać su koordiniranom akcijom zauzele partizanske snage iz Hrvatske i BiH u Bihaćkoj operaciji.

1946. – Osnovan je UNESKO (Organizacija UN za obrazovanje, nauku i kulturu).

1956. – Sovjetske trupe su ugušile pobunu u Mađarskoj, a za novog premijera postavljen je Janoš Kadar. Dotadašnji premijer Imre Nađ sa još nekoliko saradnika sklonio se u jugoslovensku ambasadu u Budimpešti. Uprkos garancija novih vlasti da neće progoniti političke zatvorenike, Nađ je posle napuštanja ambasade 22. novembra uhapšen i nakon montiranog procesa pogubljen u junu 1958.

1956. – Generalna skupština UN usvojila je rezoluciju o slanju mirovnih snaga na Bliski istok.

1966. – Najteže poplave u istoriji Italije zahvatile su trećinu zemlje. U Firenci je znatno oštećeno kulturno blago, uključujući mnoge freske na zidovima palata i crkava.

1970. – Salvador Aljende je stupio na mjesto predsjednika Čilea, kao prvi marksista koji je postao prvi predsjednik neke latinoameričke države izabran na izborima.

1976. – Velika Britanija je predložila nezavisnost Južne Rodezije pod vladavinom crnačke većine od 1. marta 1978.

1979. – Militantni islamski fundamentalisti okupirali su ambasadu SAD u Teheranu i uzeli 90 taoca, od kojih su 52 držali zatočene 444 dana. Oni su tražili izručenje iranskog šaha Mohameda Reze Pahlavija, koji je nakon zbacivanja sa vlasti u islamskoj revoluciji izbegao iz zemlje.

1980. – Republikanac Ronald Regan izabran je za predsjednika SAD koji je na položaju ostao dva mandata pošto je dobio i izbore 1984. godine.

1983. – U Libanu je poginulo više od 40 izraelskih vojnika u detonaciji kamiona napunjenog eksplozivom koju je izazvao arapski terorista-samoubica.

1987. – Velež je na stadionu Pod Bijelim brijegom u Mostaru porazio slavnu Borussiju Dortmund u utakmici šesnaestine finala Kupa UEFA sa 2:1.

1991. – Korason Akino je dala predsednički oproštaj bivšoj prvoj dami Filipina Imeldi Markos i dozvolila joj da se vrati iz izgnanstva.

1991. – Završava se šahovski turnir u Tilburgu, Holandija. Pobeđuje Gari Kasparov.

1995. – U Tel Avivu je ubijen izraelski premijer Jicak Rabin, koji je po dolasku na vlast 1992. počeo proces pomirenja sa Arapima. Atentat je izvršio izraelski ekstremista Jigal Amir, nakon mirovnog skupa na kojem je učestvovao premijer.

1998. – Nakon kraćeg primirja, na Kosmetu su obnovljeni sukobi srpskih snaga bezbjednosti i naoružanih grupa kosovskih Albanaca.

1998. – Završen šahovski turnir u Tilburgu, Holandija. Pobedio je Višvanatan Anand.

2000. – U Beogradu je izabrana nova vlada SR Jugoslavije, prva od 1990. u kojoj ne učestvuju članovi Socijalističke partije Srbije Slobodana Miloševića.

2002. – Kina i deset država članica ASEAN-a, potpisale su ugovor kojim je osnovana najveća bescarinska trgovinska zona na svetu, sa preko 1,7 milijardi ljudi.

2004. – Sjedinjene Američke Države priznale su Makedoniji njeno ustavno ime Republika Makedonija.

2008. – Na izborima za predsjednika SAD, ubedljivom većinom izabran je Barak Obama, prvi Afroamerikanac koji će obavljati tu funkciju.

Rođeni na dan 4. novembar:
1448. – Rođen Alfons II, kralj od Napulja.

1618. – Rođen Aurangzeb, Veliki mogul Indije. Smatra se poslednjim od velikih mogulskih vladara i kontroverznom ličnošću indijske istorije.

1650. – Rođen Vilijam III Oranski, engleski kralj.

1861. – Rođen Đorđe Genčić, industrijalac, vlasnik rudnika, ministar unutrašnjih poslova u vreme kralja Aleksandra Obrenovića, politički „vođa“ zavere protiv kralja Aleksandra i gradonačelnik Niša.

1884. – Rođena Jelena Karađorđević, kći kralja Petra I Karađorđevića i knjeginje Zorke Karađorđević.

1929. – Rođena Mira Banjac, srpska glumica.

1942. – Rođen Rudolf “Rudi” Belin, jugoslovenski i hrvatski fudbaler.

1959. – Rođen Dejan Cukić, muzičar.

1972. – Rođen Luis Figo, portugalski fudbaler, reprezentativac.

1975. – Rođen Eduard Kokšarov, ruski rukometaš.

Umrli na dan 4. novembar:
1847. – Umro Felix Mendelssohn, njemački kompozitor i dirigent.

1918. – Umro Vilfred Oven, engleski pisac.

1932. – Umro Marko T. Leko, srpski hemičar, rektor Velike škole, akademik i predsednik Crvenog krsta.

1942. – Umro Žarko Zrenjanin Uča član CK KPJ, politički sekretar Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu, organizator ustanka u Vojvodini i narodni heroj Jugoslavije.

1956. – Umro Miloje Vasić, srpski arheolog.

1985. – Umro Dragoljub Aleksić akrobata, filmski scenarista, reditelj, producent i glumac.

1995. – Umro Jitzhak Rabin, izraelski političar i državnik, dobitnik Nobelove nagrade za mir.

Praznici i spomendani na dan 4. novembar:
– Svjetski dan klimatskih promjena.

Sveci pravoslavne crkve na dan 4. novembar:
– Sveti ravnoapostolni Averkije Jerapoljski.

– Prepodobni Lot.

– Spomen čudotvornog izbavljenja Moskve od Litvanaca pomoću Presvete Bogorodice.