RIJEKA CIJEVNA – RAZVOJNI RESURS ILI PROSTOR POD „STAKLENIM ZVONOM“

Nevladina organizacija “Zeleni Crne Gore” uputila je u januaru prosle godine inicijativu – u vezi pripremnih radnji za donošenje odluke o proglašenju spomenika prirode kanjona Cijevne – najvažnijim institucijama Crne Gore, glavnog grada i gradskih opština Tuzi i Golubovci, ali do danas, kako kaže predsjednik “Zelenih” Radosav Nikčević, nisu dobili povratnu informaciju.

-Mi smatamo da Cijevnu treba, prije svega staviti u funkciju svih gradjana Glavnog grada, energetski je iskoristiti, i turistički valorizovati, kaže Nikčević.

Inicijativu “Zelenih” prenosimo u cjelosti:

“U toku smo – sa pripremnim dokumentima, za donošenje Odluke o proglašenju Spomenika prirode „ KANJON CIJEVNE“ :

1. STUDIJA ZAŠTITE ZA SPOMENIK PRIRODE „ KANJON CIJEVNE“
2. ODLUKU O PROGLAŠENJU SPOMENIKA PRIRODE „ KANJON CIJEVNE“

Poznavajući cio sliv Cijevne i na albanskoj i na našoj strani, odnosno njegove prirodne i stvorene resurse –  smatramo pogrešnim način na koji se jedan dio sliva, na crnogorskoj strani, hoće proglasiti zaštićenim područijem.

Naime, na ovaj način bi se, imobilisali skoro svi ili najvažniji životni razvojni resursi Cijevne, od albanske granice do ušća u Moraču.

*Kao argument za ovakav naš stav naglašavamo sledeće činjenice, koje bi se u racionalnom pristupu morale uvažavati:

1. Rijeka Cijevna, ima međunarodni karakter i nije racionalno proglašavati zaštićenim područijem jedan dio tog, prirodno, ne dijeljivog životnog prstora, a da se pri tom ne poznaju i neuvažavaju razvojni i drugi programi druge države, u ovom slučaju Albanije;
2. U čitavom tom ekosistemu, slivu Cijevne, nijedan segment biosfere nije ugrožen, osim onaj najsloženiji i najvažniji – a to je čovijek. Njega je na tom područiju sve manje, kako na albanskoj, tako i pogotovu  na našoj strani. Čovjeka, koji je ugrožen na tom prostoru, treba štititi a njegovo djelovanje može biti skladno i sinhrono sa ostalim dijelom  ovog ekosistema;
3. Htijenje inicijatora –  da se dio sliva Cijevne  proglasi zaštićenim područijem- je zaštita fitosfere i zoosfere, koji uopšte nijesu ugroženi, osim u onom dijelu gdje Cijevna presušuje, a to je nizvodno od škole u Dinoši, koju činjenicu inicijator, ili ne poznaje ili ignoriše.
4. Najveći životni resurs u slivu rijeke Cijevne je sama rijeka, odosno njena voda. Taj potencijal Inicijatori,  nepoznaju ili nepoznaju dovoljno. Cijevna se može revitalizovati, da bude „ živa“ –  da teče cijele godine, čitavim svojim tokom;
5. Hiljadama godina, slivom  Cijevne su išli putni koridori – koji su vezali skadarsku i limsku  dolinu;
6. Aktuelni  putni pravci treba da uspostave vezu Podgorice i Gusinja, baš ovim koridorom: Podgorica – Dinoša – Tamara – Grope i Selce – tunel Predelac – Ljpuša – Vrmoša – Gusinje;
7. Dijelom sliva Cijevne, koji se želi zaštiti, je i  idejna trasa Jadransko – jonskog autoputa;
8. Cijevna je bujična rijeka, sa svim negativnim uticajima koji takva osobenost produkuje;
9. Vodoprivredna osnova Crne Gore, dokument najvišeg državnog reda, za valorizaciju rijeke Cijevne, predviđa podizanje višenamjenske hidroakumulacije „ Prifta“ . Ova akumulacija omogućuje da se vodama Cijevne, cca-900 000 000 m3,  godišnje, racionalno upravlja, a ne da one nekorisno prolaze mimo nas;

10. Prostor Crne Gore se štiti racionalnim razvojem, a ne imobilizacijom njegovih najvažnijih resursa!

*Umjesto – studije  za proglašenje spomenika prirode, jednog dijela, kanjona Cijevne, na crnogorskoj strani predlažemo – racionalniji pristup:     

** Izradu STUDIJE: Integralna valorizacija sliva Cijevne od granice sa Albanijom do ušća u Moraču.

Dokument ovog tipa eksponirao bi:  resurse –  njihovu veličinu i kvalitet; stanje životne sredine, te na bazi toga projektovao integralnu racionalnu valorizaciju i zaštitu ovog prostora.

*Globana struktura benefita koju bi takva projekcija i njena relizacija generisali bila bi dominantno:

1. Cijevna bi tekla, čitave godine,  čitavim svojim tokom – čime  bi bila zaštićena i biosfera na toku koji danas presušuje –  od škole u Dinoši do ušća u Moraču;
2. Kontrolisane vode Cijevne –  gravitacijom bi navodnjavale čitavu zetsku ravnicu, ako treba. Realizacija ove projekcije omogućila bi prošiorenje i inteziviranje agrokompleksa na ovom prostoru kao i  njegovu racionalniju priizvodnju jer navodnjavanje gravitacijom ne iziskuje utrošak energije.
3. Na revitalizovanom toku Cijevne, od škole u Dinoši do ušća u Moraču, stvorili bi se uslovi za podizanje-  desetine prelivnih kupališnih hidroakumulacija-desetine „Nijagara“ na bazi potpuno čiste, u    ovom slučaju, tople jezerske vode što bi predstavljalo pravi blagodet za čitave demografske gravitacjije  Malesije, Zete, pa i samog grada Podgorice.

* U ovakvom ishodištu – pored bioloških i agroekonomskih benefita- stvorio bi se i veoma dobar turistički ambijent. Podgorica bi mogla promovisati svoje „Nijagare“ kao turistički  b r e n d.

4. Višenmjenska hidroakumulacija Prifta, pored nizvodnih benefita, generisala bi :

4.1   – značajno smanjivanje erozionih procesa

4.2- nov vodni- jezerskii ekosistem

4.3- novu ljepotu i ukras u prostoru

4.4- izvanredne turističke motive

4.5- proizvodnju eko-čiste, obnovljive, vršne,  energije –  sa dometima:

– 180 GWh, godišnje,

– godišnji prihod, cca – 21 00 000 €,

– godišnji profit, cca-    15 000 000 €

* Malesija, po ovom osnovu, naprimjer, imala bi značajan prihod- a kao zahvatanje položajne rente. Ovakvi stabilni finasiski izvori –  bili bi veliki razvojni zamajac ovog dijela Podgorice.

Realizacija ovakve projekcije ne bi ugrozila ni jedan segment fitosfere i zoosfere jer se radi o mikrostaništima. Suštinski, izvodljivost ovakvih projekcija nema negativnih uticaja na biosferu ili su ti uticaji minorni, a ima skoro sve pozitivne, koji su enormni!

U sintezi i ukratko – realizacija ovakvih projekcija unaprijedila bi sliv Cijevne:  vizuelno, estetski, ekološki, ekonomski. To je van svake sumnje!

• Nova, po prednjem scenariju, fizionomija  i funkcija rijeke Cijevne – po svojim prirodnim i             novostvorenim vrijednostima imala bi bonitet da se proglasi zaštićenim područjem, pa i nacionalnim parkom.

Ovo bi bio pozitivan primjer – pilot projekat, kako se vodni resursi racionalno društveno-ekonomski i ekološki valorizuju.

Vjerujemo, da će ovakav pristup biti prihvaćen od donosioca odluka, u ovom slučaju – Podgorice i gradskih opština Tuzi i Golubovci”, navode “Zeleni” u inicijativi.