Nepoznati detalji o pjesmi “Tamo daleko”, zbog koje Vlada Georgieva napadaju crnogorske institucije

Crnogorsko Ministarstvo kulture saopštilo je da će podnijeti prijavu protiv Vlade Georgieva, organizatora manifestacije “Trg od ćirilice” koja je održana u Herceg Novom, i poručilo da smotre kulture ne smiju da budu izgovor za organizaciju nacionalističkih skupova, a posebno kada se njima negira crnogorski identitet. 

Manifestaciju “Trg od ćirilice”, koju je u Herceg Novom u utorak zvanično organizovala Mitropolija crnogorsko primorska, obilježio je nastup Gerorgijeva, koji je pjevao “Tamo daleko” i “Crna Gora i Srbija to je jedna familija”.

Iz Ministarstva navode da su putem raznih multimedijalnih sadržaja svi mogli da vide na koji se način krši čitav niz zakonskih odredbi, i to na manifestaciji javnog karaktera.

– Isticanje simbola drugih država, skrnavljenje zvanične himne Crne Gore uz gotovo nezaobilazne političke i nacionalističke poruke, samo su neki od elemenata zbog kojih će Ministarstvo kulture protiv organizatora koncerta podnijeti prijavu pred nadležnim organima – navodi se u saopštenju, prenosi RTCG.

Georgiev je zato jasno odgovorio:

– Optužuju Srbe za svoje porijeklo i lozu. Nikad nisam čuo da se bilo ko pobunio kad se na feštama u Boki razvije hrvatska zastava. Meni to nikad nije zasmetalo. Ko god da je ”Tamo daleko” povezao sa mržnjom treba da propadne u zemlju od stida, a odatle zatim da potraži ozbiljnu ljekarsku pomoć. Ja sam rođeni Novljanin i Crnu Goru volim kao jedno od moja dva oka u glavi. Gospodo, prestanite da vrijeđate. Zaustavite se kad osjetite da će imalo mržnje izaći iz vas – rekao je Georgiev, prenio je crnogorski portal FOS media.

O ČEMU GOVORI PJESMA “TAMO DALEKO”

Prijava Ministarstva protiv Georgieva, između ostalog, odnosi se i na pjesmu “Tamo daleko”. Imajući u vidu činjenicu da je dio crnogorske vojske takođe učestvovao u Solunskom frontu i da je su sa srpskim ratnicima djelili koru hleba u tim teškim danima, pa i da je možda i poneki Crnogorac (inače pravoslavac sa geografskog prostora Crne Gore, dakle Srbin) zapjevao ovu pjesmu zajedno sa braćom iz Srbije, negodovanje crnogorskih institucija i prijava protiv Georgieva najblaže rečeno nema nikakvog smisla. 

Pjesmu “Tamo daleko”, ličnu kartu srpskih vojnika koji su preživjeli povlačenje preko Albanije i proboj solunskog fronta za vrijeme Prvog svjetskog rata, pjevali su od 1917. svi saveznički vojnici na solunskom frontu na svojim jezicima, ali sa obaveznim stihom “Živela Srbija”, pisale su Novosti svojevremeno.

Ova nezvanična himna srpskog vojnika objedinila je čežnju za zavičajem, patnju, ratnu strahotu, ali i snagu naroda koji je i kasnije.

Kompozitor pjesme Đorđe Marinković, samouk amaterski muzičar rođen u kladovačkom selu Korbovu, napisao je tekst ove pjesme na Krfu 1916. godine. Posle proboja Solunskog fronta, otišao je u Pariz, gdje je ubrzo postao popularni kompozitor šansona i profesor citre.

U kraljevoj gardi Marinković je najprije bio bubnjar, a zatim je nastavio da svira na citri, u vojnom orkestru s kojim je svirao i na Krfu.

Pasoš, s kojim je otputovao u Pariz, dobio je kao nagradu od kralja Petra, zato što ga je obavjestio kako je slučajno saznao da grupa Arnauta sprema atentat na njega.

PJEVALI SU JE NA SVOM JEZIKU ENGLEZI, FRANCUZI, ČESI, SLOVACI…

U Parizu 1922. godine, Marinkoviću, koji je nastupao i pod pseudonimom Žorž Mariel, zvanično su priznata autorska prava na pjesmu “Tamo daleko”.

– Stela Franklin, australijska književnica, stupila je 1917. u Bolnicu žena Škotske na Solunskom frontu i pišući roman o stradanjima srpskih ratnika ona primjećuje šta Srbi pjevaju – “Tamo daleko, pjesmu o selu, djevojci, o zemlji”. Svi ostali učesnici Solunskog fronta prihvataju ovu pjesmu kao svoju; Englezi su je nazivali “Far way over there”, Francuzi “Au loin, au loin sur Corfu”, Česi i Slovaci “Tam v dali”… O njenom kultnom značaju za srpski narod govori i to što je Nikola Tesla na vječni počinak po svojoj želji ispraćen ovom pjesmom – rekao je jednom prilikom Ranko Jakovljević, saradnik Istorijskog arhiva u Negotinu.

Posle prve Marinkovićeve verzije teksta za „Tamo daleko“, posvećene Korbovu na Dunavu, pojavilo se mnogo varijacija na temu, jer su srpski vojnici stihove proširivali imenima svog zavičaja.

– Pjevalo se više verzija stihova, prilagođavanih, između ostalog, osjećanjima vojnika iz određenih srpskih regija. Verzija koja se pjevala na Solunu nabraja čak pet rijeka i Šumadiju ponaosob i pravi je mali “srpski geografski leksikon” – kaže Jakovljević.

KOMUNISTI CENZURISALI PJESMU “TAMO DALEKO”

Posle Drugog svjetskog rata komunistički cenzori su “Tamo daleko” dugo vremena držali što dalje od Srbije.

– Partijski zvaničnici smatrali su jeretičkim pjevanje “Tamo daleko”, budući da asocira na monarhiju i Karađorđeviće. Žarko Petrović, popularni srpski kompozitor, svjedoči da su 1970. bile proskribovane njegove interpretacije “solunskih pjesama”, u vrijeme zaoštravanja Titove politike prema “srpskim nacionalistima”.

– Nijedna srpska gramofonska kuća nije htjela da objavi “Tamo daleko”, “Marš na Drinu”, “Kreće se lađa francuska”. Tako se desilo da mnoga domaćinstva u Srbiji u to vrijeme posjeduju dragocenu kolekciju pjesama jedino zahvaljujući okolnosti da zagrebački “Jugoton” sedamdesetih godina proteklog vijeka nije bio “pod prismotrom” zbog širenja srpskog nacionalizma – kaže Jakovljević.

“TU PJESMU SAM NAPISAO NA KRFU, MOLIM VAS POTPIŠITE ME”

Hor Radio Beograda tek 1966. snima jednu verziju “Tamo daleko”, ali bez imena autora. Uslijedila je molba iz Pariza ispisana ćirilicom, drhtavom rukom.

– Zahvaljujem pjevačkom horu iz dubine duše što su snimili moju pjesmu “Tamo daleko”… Pjesmu “Tamo daleko” napisao sam na Krfu 1916. godine posle našeg povlačenja preko albanske planine. Zato vas lijepo molim da uvijek napišete moje ime i prezime na programu posle svakog izvođenja na Radiju… – napisao je Đorđe Marinković u pismu upućenom Radio Beogradu pošto ga je ratni drug Jovan obavjestio da je nacionalna radiofonska kuća izdala solunsku pjesmu. Marinković je priložio i dokumentaciju koja dokazuje njegovo autorstvo.

CRNOGORCI ZAJEDNO SA SRBIMA PROBILI SOLUNSKI FRONT

Septembra 1916. godine četa crnogorske vojske koja je raskrstila sa kraljem Nikolom i samostalnom Crnog Gorom, odlučno se opredjelila za ujedinjenje Srbije i Crne Gore.

Crnogorska vojska je u danima povlačenja preko Crne Gore i Albanije pružila ogromnu pomoć srpskoj vojsci. Crnogorci su mjesecima vodili borbe u kanjonu rijeke Tare i pokušavali da održe front dužine 145 kilometara.

Branili su sa jedne strane svoju otadžbinu od napada austrougarske vojske, a sa druge strane činili su odstupnicu srpskoj vojsci u povlačenju. Mnogi srpski generali isticali su da je značaj crnogorske odbrane bio presudan za srpsko povlačenje i za spas i opstanak srpske vojske. Da nije bilo crnogorskog otpora, neprijatelj bi brže napredovao i opkolio srpsku vojsku u planinama Crne Gore, što je i bio plan Vrhovne vojne komande Austrougarske, navodi se u djelu dokumentarnog filma “Srbi na Krfu”.

Na Solunskom frontu našlo se nešto Crnogoraca koji su od početka rata bili u srpskim jedinicama, navode mnogobrojni arhivski izvori.

TEKST PJESME TAMO DALEKO:

Tamo daleko, daleko od mora,
Tamo je selo moje, tamo je Srbija

Tamo daleko, gde cveta limun žut,
Tamo je Srpskoj vojsci jedini bio put

Tamo daleko, gde cveta beli krim,
Tamo su živote dali zajedno otac i sin

Tamo gde tiha putuje Morava,
Tamo mi ikona osta, i moja krsna slava

Tamo gde Timok pozdravlja Veljkov grad,
Tamo mi spališe crkvu, u kojoj venčah se mlad

Bez otadžbine na Krfu živeh ja,
Ali sam ponosno klic'o živela Srbija.