Danas se navršava 14 godina od martovskog pogroma Srba na Kosovu

Od martovskog pogroma na Kosovu, kada je protjerano oko 4.000 Srba, uništeno 800 srpskih kuća i zapaljeno 35 vjerskih objekata prošlo je tačno 14 godina.

Organizatori ovog nezamapćenog nasilja i dalje su van domašaja pravde nakon skoro deceniju, a iz međunarodnih misija već godinama nema ni glasa o eventualnim novim detaljima.

Trodnevno nasilje odnijelo je živote 19 osoba – 11 Albanaca i osam Srba. Osim ovih 19 žrtava nasilja, kako glasi zvanična verzija događaja, šest leševa dopremljenih u prištinsku mrtvačnicu nikada nije identifikovano. Oko 900 Srba i Albanaca je povrijeđeno, kao i više od 100 pripadnika Kfora i policajaca Ujedinjenih nacija.

Prema procjenama Unmika, u neredima je na 33 lokacije, učestvovalo oko 60.000 Albanaca. Priština je u vrijeme pogroma bila gotovo etnički čista, pa je u ovom gradu ostalo svega nešto više od 200 Srba.

A povod za pogrom bilo je naopako tumačenje nesreće u kojoj su stradala dva albanska dječaka.

Prema albanskoj verziji događaja, albanski dječaci su 16. marta 2004. godine, bježeći od djece iz susjednog etnički srpskog sela Zupče, upali u reku Ibar i udavili se.

Događaj je obznanio čelnik lokalne podružnice kosovskog Odbora za zaštitu ljudskih prava i sloboda Halit Barani, opisujući ga kao “napad srpskih bandita”, što je izazvalo bijes među kosovskim Albancima, koje, kako se u narednim danima ispostavilo, skoro 19.000 pripadnika Kfora nije bilo u stanju da zauzda.

Mada je tadašnji portparol policije Unmika Derek Čepel demantovao da su dva dječaka nastradala bježeći od Srba, već oko podne 17. marta demonstranti su se okupili u južnom dijelu Kosovske Mitrovice i blokirali prilaze gradu. Svemu su doprinijela kontroverzna medijska izvještavanja o dječacima koje su lokalne televizije konstantno prenosile.

Demonstranti su okolne zgrade gađali kamenicama i Molotovljevim koktelima, spaljivali Unmikova vozila, bombardovali ih kamenicama, popalila sve srpske objekte u gradu, uključujući crkvu, Bogosloviju i Manastir Svetog arhangela Mihaila.

Albanci koji su autobusima i kolima pristizali iz Drenice zapalili su zgradu Opštine u Kosovu Polju, organizovavši napad na bolnicu, školu “Sveti Sava” i dvadesetak srpskih kuća.

Spaljene su obje pravoslavne crkve u Kosovu Polju – Crkva Svetog Nikole, iz 19. vijeka, i Crkva Svete Katarine, u selu Bresje, kod Kosova Polja. Porušen je veliki broj spomenika na pravoslavnom groblju, a skrnavljenje spomenika je nastavljeno i nakon pogroma.

U Peći zapaljene su Crkva Svetog Preteče i Crkva Svetog Jovana Krstitelja, Stara mitropolija sa parohijskim domom i Crkva vavedenja Presvete Bogorodice, u Belom Polju, koja je nastradala 1999. godine, ali je bila djelimično obnovljena i osposobljena za bogosluženje. Takođe, porušeni su i svi nadgrobni spomenici na groblju u Belom Polju.

Tokom demonstracija, zabilježeno je i nekoliko slučajeva kada su Albanci pomagali napadnutim Srbima, ali su ubrzo i oni postali meta ekstremista.

Iz prištinske kancelarije OEBS-a za slobodu medija dva mjeseca nakon pogroma saopštili su da nije bilo neodgovornog i senzacionalističkog izvještavanja o događajima 17. i 18. marta, stvari na Kosovu mogle su krenuti sasvim drugim tokom.

Izvor: CdM