Stvaranje nezavisne Republike Azerbejdžan 28. maja 1918. godine

Iako Azerbejdžan ima dosta datuma za pamćenje i obilježavanje, koje narod i vlast Azerbejdžana s ponosom i pijetetom obilježavaju, 28. maj 1918. godine u istoriji ove države zauzima posebno mjesto.

Naime, tog dana Azerbejdžan je postao Demokratska Parlamentarna Republika Azerbejdžan, prva takve vrste ne samo u muslimanskom istoku već i šire, što je i dokaz da su mnoge progresivne ideje i dostignuća zapadnog svijeta bile prihvaćene i realizovane baš u ovoj južnokavkaskoj zemlji.

Proces osnivanja Demokratske Republike Azerbejdžan, prve države u islamskom svijetu, te 1918. godine počeo je veoma bolno jer su 1917. godine počeli napadi i genocidi na narod Azerbejdžana, budući da je cilj boljševičke Rusije bio protjerati Turke iz Kavkazije. U pomoć je priteklo Osmansko carstvo pa je „Kavkaska islamska armija“ 25. maja 1918. godine ušla u azerbejdžanski grad Gandžu, a u Tbilisiju je 28. maja 1918. godine proglašeno osnivanje Demokratske Republike Azerbejdžan i potpisana je Deklaracija o nezavisnosti, koja je izgledala na sljedeći način:

1. Azerbejdžan je potpuno suverena država; sastoji se od južnih i istočnih djelovva Zakavkazja pod nadležnošću azerbejdžanskog naroda.
2.Odlučeno je da je oblik vladavine nezavisne Azerbejdžanske države demokratska republika.
3. Azerbejdžanska Demokratska Republika je odlučna da uspostavi prijateljske odnose sa svima, posebno sa susjednim narodima i državama.
4. Azerbejdžanska Demokratska Republika garantuje svim svojim državljanima unutar njenih granica puna građanska i politička prava, bez obzira na etničko porijeklo, religiju, klasu, zanimanje ili pol.
5. Azerbejdžanska Demokratska Republika podstiče slobodan razvoj svih nacionalnosti koje naseljavaju njenu teritoriju.
6. Dok ne bude sazvana Azerbejdžanska Osnivačka Skupština, vrhovna vlast u Azerbejdžanu povjerava se opšteizabranom Nacionalnom savjetu i privremenoj vladi koja odgovara ovom Savjetu.

Iako Demokratska Republika nije dugo trajala, za 23 mjeseca je uspjela da uradi mnogo toga. Uspostavljena je državna zastava i državljanstvo Azerbejdžana, stvorena je nacionalna vojska koja je zajedno sa Kavkaskom islamskom vojskom oslobodila Baku od okupatora. Stvoren je Državni univerzitet u Bakuu. Ovo govori o tome kolika se pažnja posvećivala obrazovanju. Doneseno je više od 200 zakona, uključujući zakon kojim je ženama dato pravo glaso. Dakle, svi ovi i drugi koraci ukazuju na to da su osnivači Azerbejdžanske Demokratske Republike uradili sjajan posao za narod Azerbejdžana. Azerbejdžanska država i narod njeguju sjećanje na osnivače Azerbejdžanske Demokratske Republike.

A koliko je teška i opravdana bila borba naroda Azerbejdžana za stvaranje nezavisne države 1918. godine, podsjećanja radi, govori i veliki genocid koji je narod Azerbejdžana doživo nepopsredeno prije stvaranja nezavisne Republike Azerbejdžana 28. maja 1918. godine. Malo je u istoriji svjetskih sukoba i ratovanja bilo toliko surovosti i ubijanja kao kada su u martu – aprilu 1918. godine Jermeni ubili više od 30 hiljada Azerbejdžanaca u gradovima Bakuu, Šamah, Guba, Mugan, a desetine hiljada ljudi protjerali sa svojih ognjišta.

Nakon raspada SSSR-a 18. oktobra 1991. godine, Azerbejdžan je stekao državnu nezavisnost i proglasio se nasljednikom Azerbejdžanske Demokratske Republike.

Azerbejdžan, koji je obnovio svoju nezavisnost, tih godina je prošao je kroz veoma teška vremena, rast jermenske agresije protiv Azerbejdžana, unutrašnju borbu za vlast, ekonomski pad, te je sve to značajno oslabilo zemlju. Vlada se nekoliko puta mijenjala i na nju je vršen veliki pritisak, kako iznutra tako i izvana.

Konačno, 1993. godine, na zahtjev naroda, dolaskom na vlast opštenacionalnog lidera Hejdara Alijeva, u zemlji su se počele dešavati ozbiljne promjene. Mudra politika velikog lidera je za kratko vrijeme ojačala temelje države, postignut je prekid vatre s okupatorskom jermenskom stranom, a 1994. godine je po njegovim rukovodstvom razrađena nacionalna naftna strategija – koja je obezbijedila ekonomsku osnovu zemlje uz učešće raznih vodećih međunarodnih kompanija.

Ideje koje su svojevremeno osnivači Azerbejdžanske Demokratske Republike željeli da ožive u ime dobrobiti azerbejdžanskog naroda, ali nijesu to mogli učiniti zbog sovjetske okupacije, realizovane su danas zahvaljujući političkom toku nezavisne Azerbejdžanske republike, čiji je temelj postavio opštenacionalni lider Hejdar Alijev.
Danas, kao rezultat uspješne unutrašnje i spoljne politike predjsednika Ilhama Alijeva, Azerbejdžan je ojačao svoju poziciju autoritativne države ne samo na Južnom Kavkazu, već i u svijetu i uspješno se razvija.