DR BLAŽIĆ ZA VOP: Đukanović ne može opstruirati izbor nove Vlade, može biti smijenjen

Dr Đorđije Blažić, dekan Fakulteta za državne i evropske studije kaže u razgovoru za VOP, da, ukoliko se poštuje Ustav, a Ustavni sud radi svoj posao, opstrukcija izbora nove Vlade od strane aktuelnog predsjednika Crne Gore, Mila Đukanovića, nije moguća.

Foirmiranje nove Vlade najavljeno je za oktobar, prethodno treba da se održi sjednica parlamenta, a Predsjednik da u roku od 30 dana imenuje mandatara.

Da li postoji mogućnost opstrukcije sa funkcije Predsjednika na kojoj je i dalje lider političke opcije poražene na proteklim izborima?

Procedura konstituisanja Skupštine CG I izbora Vlade CG definisana je ustavom. Prvu – konstitutivnu sjednicu novoizabranog sastava Skupštine saziva predsjednik Skupštine prethodnog saziva i se održava najkasnije 15 dana od dana objavljivanja konačnih rezultata izbora, koji su saopšteni 14.09.2010 godine a skupština se mora konstitusati do 29 septembra.

U roku od 30 dana (oktobar) od dana konstituisanja Skupštine Predsjednik CG predlaže mandatara za sastav nove Vlade, nakon obavljenog razgovora sa predstavnicima političkih partija zastupljenih u Skupštini .

Nesporno je da Predsjednik CG ima diskreciono parvo da predloži mandatara, ali diskreciono parvo ne znači i “samovolju”. Ovo sa razloga što donosilac diskrecionog akta prilikom donošenja diskrecione odluke mora da se kreće u granicama ustavnih I zakonskih okvira i mogućih ponuđenih rješenja tj.predloga za mandatra, da od više ponudjenih rješenja izabere onu kojom se ostvaruje svrha i cilj datog ovlašćenja – najstabilniju podršku Skupštine za izbor predsjednika i članova Vlade.

Ustav kao ni Zakon o Predsjedniku CG ne propisuje detaljnije procedure i kriterijume za predlaganje kandidata ali duh i cilj norme jasno ukazuje da za mandatara treba da bude predložen onaj kandidat koga podržava većina parlamentarnih stranaka kojom podrškom se obezbedjuje većina glasova u skupštini za izbor predsjednika Vlade. Ukoliko postoji paralamentarana većina koja podržava izbor predsjednika onda se nespornim čini da taj kandidat bude predložen za mandatar za sastav vlade.
U konstalaciji trenutnog rasporeda snaga u “nestabilnoj” skupštinskoj većini nije realno za očekivati da dva ili više kandidata mogu dobiti podršku parlamenrane većine , što praktično “ograničava” Predsjednika CG da ne bi mogao predložiti za mandatara lice iza kojeg ne stoji potrebna skupštinska većina najmanje 41 poslanika”, kategoričan je Blažić.

Da li postoji pravni “lijek” odnosno zakonski utemeljen način da se Vlada formira i ukoliko predsjendik Đukanović ne imenuje mandatara u ustavnom roku?
Svakako da postoji mogućnost opstrukcije u svemu pa i ovome , ali ne bi bila primjerena bilo kakva opstrukcija, niti za tim ima potrebe ako postoji parlamentarna saglasnost većinkog dijela parlamenata za podršku kandidatu za mandatara.

Funkcija peredsjednika CG je nespojiva sa bilo kojim vidom opstrukcije i duboko sam uvjeren da do takvog stanje ne može doći, jer su prava i dužnosti Predsjednika CG vrlo pecizno i jasno uredjena ustavom, ali i drugim materijalnim zakonima i pojedinim oblastima (npr.odbrana, bezbjednost itd)..
Naime, iluzorno je očekivati da Predsjednik ne vrši svoju ustavnu dužnost tj.ne predloži mandatara u propisanom roku od 30 dana od dana konstituisanja Skupštine.

Medjutim, i da postoji takva teorijska pretpostavka, postoji pravno sredstvo da Skupština CG pokrene postupak pred Ustavnim sudom za povredu Ustava od strane Predsjednika, zbog nevršenja (zloupotrebe) svojih ustavnih dužnosti, i mogućnost Skupštine da razriješi Predsjednika ako ustavni sud utvrdi da je Predsjednik povrijedio Ustav. U toj hipotetičkoj situaciji povrede Ustava i razriješenja predsjednika od strane skupštine, funkciju predsjednika CG, do izbora novog Predsjednika CG, vrši predsjednik skupštine CG, tako da se ne bi moglo doći u blokadu nekonstituisanja Vlade jer bi predsjednik Skupštine preuzeo nadležnosti Predsjednika CG uključujući i predlaganje mandatara.
Do neizbora nove vlade može doći samo u situacijama ako Predsjednik CG ne predloži mandatara ili se vlada ne izabere u roku od 90 dana od dana kada je predsjednik predložio prvi put mandatara, nakon čega se Skupština raspušta a Predsjednik prvog narednog dana po raspuštanju Skupštine, raspisuje nove parlamentarne izbore.

Da li postoji zakonska odgovornost Predsjednika Crrne Gore po osnovu preduziemanja, ili nepreduzimanja radnji iz njegove nadležnosti, a koje bi mogle biti štetne po državu i građane? 
Ustavni položaj Predsjednika CG u pogledu njegove odgovornosti je veoma sporan. Pravna analiza odgovornosti predsjednika CG jasno ukazuje da ne postoji čista pravna ali ni čista politička odgovornpst Predsjednika CG.

Naima Ustavom je propisano da Predsjednik CG odgovara samo za povredu Ustava I da taj postupak može pokrenuti Skupština na oredlog 25 poslanika. Predlog se dostavlja Predsjedniku na izjašnjenje, a odluku o povredi Ustava donosi Ustavni sud. Predsjednika CG “može” razriješiti Skupština samo kada Ustavni sud utvrdi da je povrijedio Ustav CG. Dakle iz konteksta norme se jasno može zaključiti da ne postoji čista pravna ili čista politička odgovrnost već samo mogućnost kumulativne parvno – politčke odgovornosti tj.spoja “legaliteta” i “celishodnosti” jer se ,makar pragmatično može desiti nonsens da Ustavni sud utvrdi povredu ustava a da Skupština ne razriješi Predsjednika.

Vesna Radojević