Ako imate ove simptome bolujete od Parkinsonove bolesti: Reagujte na vrijeme!

Parkinsonova bolest nastaje kao posljedica smanjenja lučenja hemijske supstance dopamina u dijelu mozga koji ima važnu ulogu u kontroli voljnih pokreta. Ovaj poremećaj nazvan je po doktoru Džejmsu Parkinsonu koji je 1817. godine prvi opisao njegove simptome. Bolest pogađa i muškarce i žene, a češće se javlja kod ljudi poslije navršene pedesete godine života.

Uzroci

Faktori rizika i tačan uzrok propadanja neurona u dijelu mozga nije pouzdano utvrđen. Neki stručnjaci smatraju da je razvoj bolesti povezan sa procesom starenja, ali s obzirom na činjenicu da se Parkinsonova bolest može javiti i kod mlađih osoba, poodmakla životna dob nije jedini faktor rizika.

Faktori iz okruženja – izloženost herbicidima, pesticidima i teškim metalima (uključujući mangan), te konzumiranje bunarske vode takođe mogu uticati na razvoj Parkinsonove bolesti. Veliku ulogu ima i porodična istorija: šanse za oboljevanje udvostručuju se ukoliko je neko iz uže porodice bolovao od Parkinsonove bolesti.

Postepen razvoj

Bolest se polako razvija – može proći nekoliko mjeseci, pa i godina prije nego što tegobe postanu izražene. Jedan od prvih simptoma jeste podrhtavanje ruku i prstiju koje se lagano razvija u nevoljno ritmičko podrhtavanje – tremor. Ostali simptomi su rigor (ukočenost mišića ruku, nogu i vrata), bradikinezija (usporeni pokreti) i posturalna nestabilnost (poremećaj ravnoteže). Bolest počinje jednostrano, kada pokreti ruke, a potom i noge iste strane tijela, postaju nespretni i manje spontani.

Poslije izvjesnog vremena isti simtomi javljaju se i na drugoj strani tijela, a brzina pokreta znatno se smanjuje. Međutim, ovi znaci ne moraju da se pojave u isto vrijeme, niti sa istim intenzitetom. Kod osoba koje boluju od ove bolesti često se javlja poremećaj sna, mokrenja i defekacije, a parkinsonizam dovodi i do psihičkih smetnji mijenjajući emocionalnu i duševnu stabilnost osobe.

Tremor

Tremor predstavlja ritmičko podrhtavanje i nevoljne pokrete različitih djelova tijela. U početku je izazvan uzbuđenjem, gubi se u snu i tokom odmora, a kako bolest napreduje, javlja se sve učestalije i duže traje. Počinje asimetrično na rukama (prvo jedna ruka, pa druga) kasnije zahvata noge, donju vilicu, jezik, i glavu.

Rigor

Rigor je pojačan tonus ili ukočenost mišića. Najčešće se javlja u predjelu vrata, ramenog pojasa, karlice, ali i u šakama i stopalima. Rezultat je tipičan položaj bolesnika sa Parkinsonovom bolešću – polupognut trup sa nogama savijenim u koljenima i rukama zgrčenim u laktovima. Kod nekih osoba lice poprima izgled “maske”, a zbog ukočenosti se javlja bol, posebno u rukama i ramenima.

Bradikinezija

Ovaj simptom podrazumijeva usporene pokrete. Normalni asocijativni pokreti (mahanje rukama pri hodu, treptanje, gestikulacija tokom razgovora) znatno su smanjeni, dok se obavljanje uobičajenih, finih kretnji usporava (zakopčavanje dugmadi, okretanje u krevetu).

Poremećaj ravnoteže

Nestabilnost (slaba ravnoteža) javlja se kao rezultat gubitka autonomnih refleksnih mehanizam koji obezbjeđuju uspravan položaj i sprječavaju pad prilikom promjene položaja. Gubitak ravnoteže se u Parkinsonovoj bolesti javlja u slučaju promjene smjera hodanja ili sjedanja u stolicu.

Dijagnostika

Da bi liječenje bilo uspješno, važno je da se, čim se pojave prvi simptomi, konsultuje ljekar specijalista za ovu oblast neurologije. Ne postoje specifične metode dijagnostike kojima bi se dokazala bolest, pa je potrebno uzeti temeljnu anamnezu bolesnika i odrediti njegov opšti i neurološki status.
Dijagnostičke metode kao što su kompjuterska tomografije mozga (CT) ili magnetna rezonanca (MR) mogu isključiti neke neurološke ili vaskularne poremećaje sa sličnim simptomima, ali ne mogu dokazati Parkinsonovu bolest.

Za procjenu stepena težine bolesti koriste se rezultati dobijeni pomoću posebnih skala za Parkinsonovu bolest koje pomažu u liječenju i prognozi bolesti: UPDRS (Unified Parkinson Disease Rating Scale) sastoji se od tri različite grupe pitanja u vezi sa mentalnim stanjem, raspoloženjem, ponašanjem, sposobnošću obavljanja svakodnevnih aktivnosti i motoričkom aktivnošću. Maksimalan zbir bodova je 199 što ujedno predstavlja i najteži oblik onesposobljenosti uzrokovane Parkinsonovom bolešću.

Liječenje

Važno je naglasiti da bolest nije fatalna i da postoje djelotvorni ljekovi kojima se može držati pod kontrolom. Liječenje je uspješno naročito u ranom stadijumu, ali ne zaustavlja napredovanje parkinsonizma. Terapija se sastoji od specifičnih medikamenata, promjene načina ishrane i fizičke aktivnosti.

Utvrđeno je da je fizikalna terapija veoma korisna jer je zbog ukočenosti smanjena aktivacija mišića koji zbog toga gube elestičnost, a vježbanjem se poboljšava bolesnikovo tjelesno i duševno stanje. Hirurško liječenje i ugradnja stimulatora (poput pejsmejker) primjenjuju se samo kod bolesnika koji ne reaguju na ljekove.

(Stil)