Fond od skoro tri milijarde: Kupovali ćutanje i pohvale, automobile i fudbalske klubove

Vladajuća elita Azerbejdžana je dvije godine upravljala tajnim koruptivnim fondom od 2,8 milijardi dolara za isplatu evropskih političara i luksuzne kupovine, pokazala je istraga, čije rezultate prenose britanski mediji.

Novac je navodno usmjeravan preko četiri kompanije sa sjedištem u Velikoj Britaniji.

Među osobama koje su navodno isplaćivane su evropski političari koji su zauzeli povoljan stav prema vladi Azerbedjžana.

U izvještaju stoji da nema pokazatelja da su svi primaoci znali koji je prvobitni izvor novca.

Istragu o navodnom tajnom fondu, nazvana Azerbejdžanski Laundromat, sproveo je konzorcijum evropskih listova a objavio ju je Projekat izvještavanja o organizovanom kriminalu i korpuciji (OCCRP).

U izvještaju se navodi da postoje dokazi o povezanosti između tog fonda i predsjednika Azerbejdžana Ilhama Alijeva.

Alijev je negirao bilo kakvu umiješanost ili nezakonite radnje, prenio je BBC.

„Pokušaji da se dovedu u vezu predsjednik i njegova porodica su neosnovani, zlonamjerni i provokativni,“ saopštio je juče njegov kabinet.

Prema OCCRP-u, tu šemu je koristila vladajuća elita Azerbejdžana za pranje novca preko niza fiktivnih kompanija kako bi prikrila njegovo porijeklo.

Navodno je korišten kao koruptivni fond za isplatu osoba koje služe njihovim interesima.

OCCRP navodi da je Laundromat bio aktivan od 2012. do 2014. godine.

Dvije kompanije preko kojih je novac usmjeravan se nalaze u Engleskoj, a dvije u Škotskoj i rasformirane su nakon toga, navodi se u izvještaju. Sredstva su završavala u nekoliko država, uključujući Njemačku, Francusku, Tursku, Iran i Kazahstan, a isplate su nekad vršene više puta.

Porijeklo novca nije jasno, ali se u istraživanju navodi da postoje „obimni dokazi da je povezan sa porodicom predsjednika Ilhama Alijeva“.

U izvještaju piše da, po svemu sudeći, novac potiče iz krugova u vlasti Azerbejdžana i Rusije, a dio direktno iz Alijevljeve vlade.

Ministarstvo za vanredne situacije, ministarstvo odbrane i obavještajna služba su navodno obezbijedili devet miliona dolara za šemu podmićivanja.

Ruska agencija za izvoz oružja Rosoboroneksport je dala 29 miliona, navodi OCCRP.

Međutim, skoro polovina novca, 1,4 milijarde dolara, potiče od kompanije Baktelekom MMC sa sjedištem u Bakuu, koja nije povezana sa gigantom mobilne telefonije Baktelecom.

I ofšor kompanije, obično registrovane u Velikoj Britaniji, sa netransparentnim vlasništvom, su navodno dale doprinos.

Veći dio novca je, stoji u izvještaju, isplaćen evropskim političarima, lobistima, novinarima i biznismenima.

U vrijeme navodne šeme, Azerbejdžan je bio na meti optužbi za sistemsku korupciju, namještanje izbora i zloupotrebe, uključujući hapšenja opozicionih političara, aktivista za ljudska prava i novinara.

U izvještaju OCCRP stoji da je novac „kupovao ćutanje“.

Među primaocima je porodica azerbejdžanskog vicepremijera Jakuba Ejubova, zajedno sa lobistima zaduženim za borbu protiv korupcije u državi i poslanicima povezanim sa kompanijama, poput farmaceutskih.

Novac je, prema rezultatima istrage, koristila i politička elita u prijestonici Baku, za kupovinu luksuzne robe, kao i finansiranje privatnog školovanja za azerbejdžanske porodice sa dobrim vezama, koje žive u inostranstvu.

Više od 13.000 bankarskih transakcija je procurelo u medije, tvrdi se u izvještaju.

Milioni dolara sa računa kompanija i pojedinaca širom svijeta su potrošeni u salonima luksuznih automobila, fudbalskim klubovima, putničkim agencijama i bolnicama.

Evropska inicijativa za stabilnost (ESI) sa sjedištem u Berlinu je 2012. objavila izvještaj „Kavijar diplomatija: Kako je Azerbejdžan ućutkao Savjet Evrope“, u kojem se navode napori azerbedjžanskih zvaničnika da pridobiju članove SE luksuznim poklonima.

SE, 47-tijelo koje nije dio Evropske unije – nadgleda poštovanje Evropske konvencije o ljudskim pravima, a sudije u Strazburu je primjenjuju.

Parlamentarni i predsjednički izbori u Azerbejdžanu 2010. i 2013, koji su navodno namješteni, dobili su pohvale Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope (PSSE). Članovi PSSE su 2013. odbacili izvještaj o ljudskim pravima u kojem je kritikovan Azerbejdžan. O tom glasanju se trenutno sprovodi istraga i izvještaj se očekuje do kraja godine.

Naftom bogati Azerbejdžan je jedna od najautoritarnijih država u svijetu, gdje je većina kritičara vlasti ili u zatvoru ili primorana da napusti zemlju.

Najmanje tri političara dobili novac da hvale vladu

Jedna od vodećih evropskih banaka, Danske Bank iz Danske, je vršila isplate kompanijama preko filijale u Estoniji. Priznala je da nije učinila dovoljno na otkrivanju i sprečavanju  sumnjivih transakcija.

Najmanje tri evropska političara, jedan novinar i nekoliko biznismena koji su hvalili vladu su navodno među onima koji su dobili novac u šemi Laundromat.

Četiri kompanije preko kojih je išao novac su povezane sa anonimnim poreskim rajevima na Britanskim Djevičanskim ostrvima, Sejšelima i Belizeu.

Među umiješanim kompanijama su Polux Management i Hilux Services, koje su imale sjedište u Glazgovu,  Metastar Invest u Birmingemu i LCM Alliance u Hertfordširu.