Od populista, klijentelista i nacionalista ne pravi se dobra vlada
Javnu scenu sve više napuštaju pojedinci od integriteta (ličnog i profesionalnog), a političku zauzimaju populisti i pojedinci čiji manjak ličnog kredibiliteta nadomještava javna funkcija koja im daje privid moći, uticaja i osjećaj veličine
Piše: Prof. dr Branislav Radulović
Očekujući izveštaj EK, u kome će dominirati riječ ‘‘stagnacija‘‘, crnogorsko društvo je u poziciji ‘‘skuvane žabe‘‘, svjesno da je u ključaloj vodi, ali nesposobno da iskoči iz lonca.
Pokušaj da se društvena regresija, uslovljena pogrešnom inverzijom (infekcijom) vrednosnog sistema, riješi “političkim sredstvima” (izborima) očito nije dala rezultat. Ovo tim prije što društvenu (javnu) scenu sve više napuštaju pojedinci od integriteta (ličnog i profesionalnog), a političku zauzimaju populisti i pojedinci čiji manjak ličnog kredibiliteta nadomještava javna funkcija koja im daje privid moći, uticaja i osjećaj veličine.
Stoga, dalje opstajanje na istom modelu “traganja za rješenjem” ili nastavak strategije “skuvane žabe” za posledicu će imati da se, bez obzira na broj pokušaja, dobija isti (loš) rezultat.
Vladavinu prava zamenilo pravo na vladavinu
Potreba da se dugotrajni sistem monopola jedne političke oligarhije za(s)mjeni i odluka iste da mirno preda vlast, trebala je biti “pokazatelj zrelosti društva i njegove sposobnosti da uspostavlja odgovornu i kontrolisanu vlast”. Međutim, uspostavom “nove klase” čitav proces je rezultirao “agonijom institucija”, kako je stanje okarakterisao uticajni američki diplomata. Borba “protiv autokratije” dovela je do vlade bez političkog i institucionalnog nadzora, nekonstituisane zakonodavne vlasti, produženog i hroničnog v.d. stanja u pravosuđu i tužilaštvu …
Tako je, umjesto potrebne i nedostajuće “vladavine prava” uspostavljeno “pravo na vladavinu” bez obzira na (ne)legitimitet i (ne)legalitet iste.
Dodatno, proces konstituisanja nove (44-te) vlade, koji ne daje rezultat sistemom prostog sabiranja poslanika do potrebne većine, očito da ima “sistemski bag”. Problem je u nedostajućem odgovoru “šta je to evropska većina”? Da li je to ona u deklarativnom ili suštinskom značenju pojma – evropska.
Moguće je da te većine u sadržinskom smislu zapravo i nema i stoga je i nije moguće obezbediti.
Poslovica “od lošeg mesa čorba po dolini”, mogla bi se prevesti da “od populista, klijentelista, nacionalista … ne pravi se dobra vlada (vina).
Stoga se sa pravom postavlja upit: da li postoji normalan i sistemski izlaz iz ovog antisistema ?
Koncentracija za dekoncentrisane
Kako nije moguće održavati sistem “ni na nebu ni na zemlji” kao moguće rješenje nameće se, (više puta primenjeno u državama EU) model “koncentracione” vlade. Oročena na 18 mjeseci, sa pet/šest prioriteta i zadatkom da odblokira “blokirani sistem” i pripremi nove izbore, ona bi bila nešto poput “i siti vukovi i ovce na broju”.
Neizbor vlade i odmah novi izbori doveli bi do toga da Crna Gora bude jedina država u Evropi (moguće i u svijetu) koja je istovremeno bez parlamenta, sa krnjom “tehničkom” vladom koja je prethodno izgubila skupštinsko poverenje i sa sudskom gradom vlasti u v.d. stanju. Institucionalni haos, “tri u jedan”!
Dodatno država bi početkom naredne godine bila i bez budzeta i mogućnosti zaduživanja i reprograma dugova, bez mogućnosti nove zakonodavne aktivnosti, bez ustavnog mehanizma za uvođenje vanrednog stanja za slučaj elementarnih nesreća, bez mogućnosti slanja vojnika u nove NATO misije … itd.
Takvo stanje “agonije bez institucija” može trajati do sredine naredne godine, kada bi sve ponovo bilo na startnoj (trenutnoj) 0.
Umjesto agonije institucija, agonija bez institucija
Stoga, bez garancija da bi novi “izborni restart” dao neki povoljniji rezultat, crnogorska društvena zajednica bi morala izvršiti pritisak da se pronađe najmanji zajednički imenitelj među trenutnim političkim elitama i preduprijedi da se “agonija institucija” dodatno ne pretvori u još goru “agoniju bez institucija”.
Izveštaj EK, čije objavljivanje se očekuje krajem oktobra 2023. godine, zasigurno će za Crnu Goru sadržati ocjenu “stagnacija”, koja će Sjevernu Makedoniju učini “regionalnim liderom u integracijama”
Ponovni “promašaj” u izboru izvršne vlasti ili njeno ne konstituisanje već sada će za rezultat imati da će u oktobru 2024. godine Crna Gora ispred sebe moguće imati i Albaniju, možda čak i BiH ili Moldaviju!
Tada će već biti kasno da se prizna da se atisistemom ne gradi sistem, neustavnim zakonima vladavina prava, uzurpacijom nadležnosti pravna sigurnost, ličnom promocijom promocija države, floskulama o EU evropska budućnost. Za potvrdu navedenog dovoljno je “baciti pogled” na bliži sever ili dalji istok.
Zato sada, da se scenario “puta u niđe” ne bi ostvario svi “lideri” trebaju da “progutaju žabu” i “koncentracijom kapaciteta”, koliko toliko, vrate (anti)sistem u sistem.
