Primjena Zakona o medicinski potpomognutoj oplodnji možda i prije roka
Nova zakonska rješenja u vezi sa medicinski potpomognutom oplodnjom u praksi treba da zažive od 8. juna 2022. godine. To je rok koji je decidno propisan u prelaznim i završnim odredbama zakona u kojima se navodi da će se propisi za sprovođenje Zakona o medicinski potpomognutoj oplodnji zakona donijeti u roku od šest mjeseci od dana stupanja na snagu ovog zakona (8. januar 2022. godine).
“Ipak, cijeneći izuzetan značaj ovog pitanja Ministarstvo zdravlja će uložiti dodatne napore da se podzakonska akta na osnovu Zakona o medicinski potpomognutoj oplodnji donesu u što skorije vrijeme, odnosno u kraćem roku od zakonskog”, navode iz ovog resora.
Ističu da Ministarstvo zdravlja intenzivno radi na inicijalnoj pripremi podzakonske regulative koju je potrebno donijeti na osnovu ovog zakona, a u toku je i postupak obrazovanja Komisije za MPO, kao posebno stručno savjetodavno tijelo za praćenje i kontrolu postupaka MPO, koje će između ostalog, učestvovati i u izradi propisa koji se donose na osnovu ovog zakona.
“Ministarstvo zdravlja je ponosno što je Zakon o medicinski potpomognutoj oplodnji ujedinio poslanike Skupštine Crne Gore kao rijetko koji propis do tada. Ovo je samo jedan od doprinosa Ministarstva zdravlja usvajanju evropske doktrine koji će, na duže staze, ojačati svijest, prvenstveno, žena i unaprijediti njihov društveni status u Crnoj Gori”, ističe se u saopštenju.
Novim zakonskim rješenjima koja su donešena 31.12.2021.godine – Zakonom o obaveznom zdravstvenom osiguranju i Zakonom o medicinski potpomognutoj oplodnji značajno su proširena prava građana Crne Gore/osiguranika na medicinski potpomognutu oplodnju na teret obaveznog zdravstvenog osiguranja.
Ovim zakonom propisuju se uslovi i način obavljanja postupaka medicinski potpomognute oplodnje, vrste postupaka MPO, dobijanje ljudskih polnih ćelija, polnih tkiva i embriona za primjenu postupaka MPO, kao i druga pitanja od značaja za ove postupke.
Ovim zakonom su takođe proširena prava na medicinski potpomognutu oplodnju u odnosu na ranije zakonsko rješenje, a pod uslovima i na način propisan zakonom.
Zakonom o obaveznom zdravstvenoom osiguranju omogućena su sledeća prava koja su ujedno najšira u regionu:
– pravo na liječenje neplodnosti postupcima medicinski potpomognute oplodnje (u daljem tekstu: postupak MPO) imaju bračni, odnosno vanbračni supružnici, odnosno žena koja ne živi u bračnoj ili vanbračnoj zajednici, i to :
– po četiri postupka: bračnim, odnosno vanbračnim supružnicima i ženi koja ne živi u bračnoj odnosno vanbračnoj zajednici, homologne vantjelesne oplodnje (IVF/ISCI), zamrzavanja kvalitetnih embriona na period od po godinu dana, do napunjene 45. godine života žene, i četiri postupka transfera embriona nakon odmrzavanja iz tih ciklusa, do navršene 50. godine života, ako nemaju djece;
– po tri postupka bračnim, odnosno vanbračnim supružnicima homologne vantjelesne oplodnje (IVF/ISCI), zamrzavanja kvalitetnih embriona na period od po godinu dana i tri postupka transfera embriona nakon odmrzavanja, do napunjene 45. godine života žene, ako imaju jedno zdravo dijete;
– po dva postupka bračnim, odnosno vanbračnim supružnicima homologne vantjelesne oplodnje (IVF/ISCI), zamrzavanja kvalitetnih embriona na period od po godinu dana i dva postupka transfera embriona nakon odmrzavanja, do napunjene 45. godine života žene, ako imaju dvoje zdrave djece;
– po dva postupka bračnim, odnosno vanbračnim supružnicima heterologne vantjelesne oplodnje (IVF/ISCI), zamrzavanja kvalitetnih embriona na period od po godinu dana i dva postupka transfera embriona nakon odmrzavanja, do napunjene 50. godine života žene ako nemaju djece, kao i bračnim, odnosno vanbračnim supružnicima koji se nijesu ostvarili kao roditelji kroz homolognu vantjelesnu oplodnju (IVF/ISCI), do napunjene 45. godine života žene;
– osiguranim licima reproduktivne dobi do 37 godina života, oboljelim od maligne bolesti ili druge teže bolesti čije liječenje zahtijeva primjenu terapija koje će dovesti do neplodnosti, a nemaju djecu, omogućava se prezervacija fertilnosti nekom od adekvatnih metoda za taj pojedinačni slučaj, po preporuci stručnjaka za reproduktivnu medicinu (infertilitet i sterilitet), na predlog Konzilijuma onkologa Kliničkog centra Crne Gore, na period od pet do deset godina ili duže, u skladu sa medicinskim indikacijama i predlogom Konzilijuma za prezervaciju fertilnosti Kliničkog centra Crne Gore;
Članom 38 Zakona propisano je da ako se polna tkiva, polne ćelije i embrioni ne mogu obezbijediti u Crnoj Gori, dozvoljava se njihov uvoz. Uvoz polnih tkiva, polnih ćelija i embriona vrši banka tkiva i ćelija koju organizuje Klinički centar Crne Gore, na osnovu odobrenja Ministarstva i vrši njihovu distribuciju ovlašćenim zdravstvenim ustanovama. Ministarstvo izdaje dozvolu za svaki pojedinačni slučaj uvoza, polnih tkiva, polnih ćelija i embriona, po zahtjevu ovlašćene zdravstvene ustanove, na osnovu mišljenja Komisije za postupke MPO. Bliže uslove za uvoz i način provjere ispunjenosti uslova polnih tkiva, polnih ćelija i embriona iz stava 4 ovog člana i distribucije propisaće Ministarstvo.
Kada je u pitanju izvoz istih, između ostalog, zakonom je propisano da skladištenje neupotrijebljenih polnih ćelija, polnih tkiva i embriona može da se vrši u banci tkiva i ćelija i van Crne Gore, u skladu sa ovim zakonom i zakonom kojim se uređuje uzimanje i presađivanje ljudskih tkiva i ćelija u svrhu liječenja. Upotreba ovih polnih ćelija, polnih tkiva i embriona za postupak MPO može da se vrši u ovlašćenoj zdravstvenoj ustanovi u Crnoj Gori ili van Crne Gore, na osnovu pisane saglasnosti, u skladu sa ovim zakonom.
Komisija za MPO koja će biti formirana, između ostalih zakonom propisanih ovlašćenja, daje i mišljenje o uvozu i izvozu polnih ćelija, polnih tkiva i embriona, što je jedan od zadataka ove komisije propisanih zakonom.
Klinički centar Crne Gore dužan je da organizuje banku tkiva i ćelija u roku od pet godina od dana stupanja na snagu ovog zakona.
