SAJBER KRIMINAL U CRNOJ GORI: Prisutno širenje sadržaja o seksualnom zlostavljanju djece

Činjenica je da se zloupotreba interneta i globalnog digitalnog okruženja, koje su već prepoznate kao prijetnje u Evropskoj uniji, mogu se u narednom periodu preslikati na situaciju u Crnoj Gori. Svi korisnici koji posjeduju značajna finansijska sredstva mogu biti interesantne mete sajber kriminalcima gdje god se nalazili, a isto tako sajber kriminalci koji djeluju iz Crne Gore mogu izvršiti krivično djelo bez obzira na lokaciju žrtve, ali meta napada mogu biti i oni najmađi, piše Dan.

Kada je dijete seksualno zlostavljano na internetu, šteta je još veća, jer kao žrtve moraju živjeti sa činjenicom da fotografije i video zapisi koji prikazuju najgore trenutke njihovog života kruže internetom i da ih mogu vidjeti svi. Iz Europola su ranije saopštili da će mladi širom Zapadnog Balkana sada imati pristup resursima Europola na svom jeziku kako bi se zaštitili.

” Usložavanjem situacije, politikama konfrontacije, podjela i nepovjerenja između Istoka i Zapada, značajno može biti i ugrožena bezbjednost i kritična infrastruktura državnih organa gdje bi se pored motivacije sticanja profita nelegalnim sajber aktivnostima moglo doći i do politički motivisanih napada. Ove vrste napada se u kontinuitetu bilježe prilikom važnih događaja kao što su parlamentarni izbori ili slično, je infrastruktura u Crnoj Gori suočena sa učestalim napadima na sajtove državnih institucija, stranice pro – NATO i pro – EU političkih partija, kao i medija i nevladinih organizacija. Ove grupe imaju velike mogućnosti u izvršavanju zadataka,globalno su povezane i mogu lako ostvariti pristup neophodnim resursima za sprovođenje DDoS i napada sofisticiranim ransomware kampanjama-navedeno je u izvještaju Procjene opasnosti od teškog i organizovanog kriminala u Crnoj Gori (SOCTA 2021).

Ekspanzijom tehnologija rada od kuće tokom pandemije, organizacije su bile prisiljene promijeniti svoje strategije i brzo usvojiti tehnologije koje bi podržale novu realnost rada na daljinu.

Kako je pojašnjeno izvještajem, to je omogućilo sajber kriminalcima da iskoriste prednosti brzog uvođenja ovih tehnologija rada na daljinu i iskoriste ih za početni pristup.

“Eksploatacija takvih tehnologija uključivala je stare, “nezakrpljene” i novootkrivene ranjivosti koje su omogućavale pristup sistemima, a kao jedna od stvari koja može biti zloupotrijebljena je da povratak u kancelariju može ostaviti ove usluge rada na daljinubez kontrole, što će pružiti dodatne mogućnosti za zloupotrebe. U izvještajnom periodu, Crna Gora se suočila sa porastom sajber napada i prisutan je porast krivičnih djela iz oblasti visokotehnološkog kriminala. Prijetnju predstavljaju krivična djela vezano za krađu identiteta, računarskih prevara, krađa naloga, ransomware, narušavanje prava intelektualne svojine, a sve više su prisutna i krivična djela dječje pornografije tj. širenje sadržaja o seksualnom zlostavljanju djece. Takođe je i rasprostranjena pojava korišćenja online platformi, u prvom redu društvenih mreža, u cilju širenja jezika mržnje i prijetnji, izazivanja panike i širenja lažnih vijesti i dezinformacija, kako pojedinačno ili u manjim grupama, tako i na veoma organizovan načinupotrebom sofisticiranih metoda i alatima sa preciznim targetiranjem” navedeno je izvještajem.

Utvrđeno je da usled brzog razvoja informacionih tehnologija, korišćenja online plaćanja usluga i komunikacija, za očekivati je da se nastavi ubrzani razvoj i povećan obim kriminalnih aktivnosti iz sajber prostora u Crnoj Gori.

“Olakšavajući faktor za razvoj kriminalnih aktivnosti u sajber prostoru predstavlja nedovoljna svijest i informatička pismenost krajnjih korisnika u Crnoj Gori, nedostatak specijalista u organima za sprovođenje zakona koji se bave pitanjima sajber kriminala, kao i laka dostupnost materijala/priručnika i alata koji omogućavaju čak i laicima da izvrše značajna krivična djela i velika popularnost društvenih mreža koja čini vrlo ranjivim sve starosne strukture. U kontekstu navedenog, posebno treba da zabrinjava detektovanje visokosofisticiranih malicioznih softvera koji napadaju državnu kritičnu informatičku strukturu, organizacije i medije koje su posvećene Evroatlantskim integracijama i koji se mogu kategorizovati u sajber špijunažu”, navedeno je izvještajem.

Za očekivati je da će se ove vrste napada intenzivirati u narednom periodu. U odnosu na prethodni izvještaj primjetan je porast DDoS napada i lažne elektronske pošte, kako na adrese državnih organa, tako i na adrese novinarskih portala i političkih partija.