TOKSIKOLOG OTKRIVA: Sve opasnosti ugljen-monoksida
Ugljen-monoksid (CO) je mozda jedno od najtoksičnijih jedinjenja sa kojim se svakodnevno susrećemo. Među gasovitim otrovima zauzima prvo mjesto, kako u pogledu svoje toksičnosti tako i po broju slučajeva trovanja prouzrokovanih ovim gasom.
Šta čini ovaj gas toliko opasnim, gdje nastaje i kako se zaštititi pitali smo specijalistu toksikološke hemije, dipl. farmaceuta Draganu Popović.
„CO je gas nešto lakši od vazduha, bez boje i mirisa, što ga čini jako opasnim u toksikološkom pogledu jer se njegovo prisustvo našim čulima ne može utvrditi. Nastaje svuda gdje dolazi do nepotpunog sagorijevanja organskih materija (sagorijevanje u prisustvu nedovoljne količine vazduha), a takve su okolnosti mnogobrojne: termoelektrane, industrija, radionice, emisija iz vozila-saobraćajnice, tuneli i garaže, domaćinstva, rudnici, eksplozije, požari, kao i pušenje“, kaže Popović.
U ovim situacijama, da se ne bi dostigla toksična pa čak i koncentracija CO koja može dovesti do smrti, naglašava da je neophodno obezbijediti što bolju ventilaciju, kao i primjenu detektora ugljen-monoksida.
Dipl. farm. Dragana Popović ističe da sagorijevanjem duvana nastaje značajna količina CO. Ovo je, kaže, posebno važno sa aspekta javne higijene jer se veći dio ovog gasa skuplja u prostoriji u kojoj se puši a jedan dio apsorbuje sam pušač, tako da pušenje duvana dovodi i do hroničnog trovanja ovim gasom i napominje da pasivno pušenje takođe može dovesti do povećanih koncentracija CO u krvi nepušača.
„Razumijevanje štetnih efekata na ljudski organizam prilikom izlaganja CO-u pri pušenju, ključno je za promjenu svjesti o potrebi prestanka pušenja. Prestanak pušenja rezultira brzim smanjenjem nivoa CO-a u krvi i poboljšanjem opšteg zdravlja i to je svakako najbolja odluka koju pušač može da donese“, kaže Popović i dodaje da one koji u ovom momentu ne žele da se odreknu pušenja treba informisati o bezdimnim alternativama, u kojima se duvan zagrijava na temperaturi manjoj od 350°C, što spriječava njegovo sagorijevanje i dovodi do stvaranja aerosola, umjesto dima.
„Hemijski sastav aerosola je ispitivan kroz naučna istraživanja i upoređen je sa sastavom duvanskog dima. Jedan od mjerenih parametara je i ugljen-monoksid tj. koncentracija ugljen-monoksida. Prema rezultatima studije, koja je objavljena u međunarodnom časopisu Regulatory Toxicology and Pharmacology, koncentracija CO u aerosolu smanjena je prosječno za 98% u odnosu na duvanski dim. Takođe, u kliničkoj studiji je primijećeno značajno smanjenje nivoa biomarkera izloženosti (koncentracije HbCO) u krvi pušača nakon prelaska na upotrebu bezdimnog uređaja u poređenju sa nastavkom pušenja klasičnih cigareta“, zaključuje specijalista toksikološke hemije Dragana Popović.
