U CG za godinu nije bilo tužbi kojima se pritiskaju novinari
Više od 250 slučajeva SLAPP (Strategic Lawsuits Against Public Participation) tužbi zabilježeno je u Evropi u proteklih godinu dana. To su strateške tužbe protiv javnog istupanja i označavaju postupke koji su usmjereni kao pritisak na medije i pojedince da bi se odvratili od kritičkog istupanja. Takvih tužbi u Crnoj Gori, po izvještaju CASE koalicije, nije bilo.
Dopunjeni izvještaj koalicije pokazuje da je u proteklih godinu dana u Evropi podnijeto 250 novih SLAPP tužbi, kao i da je na vrhu ubjedljiva Poljska sa 128 SLAPP tužbi, nakon čega slijede Malta sa 88 i Francuska sa 76.
Između ostalog, u izvještaju se navodi da je u Srbiji zabilježeno 28 SLAPP tužbi, što joj je obezbijedilo četvrto mjesto u regionu, budući da su ispred nje Hrvatska sa 54 slučaja, Bosna i Hercegovina sa 43, kao i Slovenija sa 42.
U Sjevernoj Makedoniji regostrovano je pet slučajeva, dok jedino u Crnoj Gori nema registrovanih ovakvih tužbi.
Cilj tužioca nije da dobije obeštećenje i pravdu na sudu već da zaplaši tuženog, izloži ga trošku dok ne odustane od daljeg pisanja i izvještavanja.
CASE koalicija upozorava da su najčešće mete SLAPP tužbi novinari, medijske organizacije, urednici, aktivisti i NVO, a da ih najčešće pokreću oni na pozicijama moći, odnosno, kompanije i političari, prenosi portal “Autonomija“.
Istraživačica na Evropskom univerzitetskom institutu (EUI) Paulina Milevska, iz Poljske, u razgovoru za “Autonomiju” ističe da su SLAPP tužbe u njenoj zemlji važan alat u borbi vladajuće partije protiv nezavisnih medija i aktivista, kao i svih koji iznose drugačije mišljenje i kritike na račun vlasti.
Inače, ona je nedavno istraživala i poredila situacije u Poljskoj, Mađarskoj i Sloveniji, jer su sve tri zemlje, iako članice Evropske unije, prošle kroz proces takozvanog “demokratskog nazadovanja“.
Milevska ističe da, prema podacima Fridom Hausa, Mađarska više nije prepoznata kao demokratska zemlja, dok je Poljska država sa polu-konsolidovanom demokratijom.
Kada je počela svoje istraživanje, napominje Milevska, Slovenija je bila pod vladom Janeza Janše i bilo je velikih strahovanja da će pratiti Poljsku i Mađarsku, jer su zabilježeni brojni različiti napadi vlade na nezavisnu štampu, među kojima i SLAPP tužbe.
Međutim, nastavlja, nakon demokratskih promjena i odlaska Janše situacija je donekle poboljšana, dok u Poljskoj i Mađarskoj, prema njenoj ocjeni, i dalje postoje velike prijetnje demokratiji. SLAPP tužbe su samo jedan od alata u borbi protiv demokratije.
Zbog toga se, kako ističe, SLAPP postupci u Poljskoj i Mađarskoj ne mogu posmatrati samo kao prijetnje moćnika u slučajevima kada im se nešto ne sviđa, već prije kao metod koji se koristi za uništavanje nezavisnih medija.
“U Mađarskoj su Fides i Viktor Orban uspeli da preuzmu veći deo nezavisnih medija, da li tako što su ih kupili ili uništavajući ih ekonomski, na primjer oduzimajući im državni marketing i slično. To ne znači da u Mađarskoj nema SLAPP tužbi, ima ih, ali zbog toga što su se drugi alati pokazali kao uspješni i laki za korišćenje s ciljem uništenja nezavisnih medija, manje se koriste SLAPP tužbe“, ukazuje Milevska.
U Poljskoj se ovakav pristup nije pokazao previše uspješnim za Jaroslava Kačinjskog, dodaje, pa su više počeli da koriste SLAPP.
“U situaciji smo da najveći dnevni list ‘Gazeta Vibroča’ ima trenutno preko 90 SLAPP tužbi pokrenutih od strane Ministarstva pravde, lično Jaroslava Kačinjskog i funkcionera partije Pravo i Pravda“, ističe Milevska.
