VELIKA EKONOMSKA KRIZA KUCA NA VRATA: Inflacija hara Evropom, u Americi najveća u poslednjih 40 godina

Novi bauk inflacije kruži Evropom a i najrazvijenije ekonomije poput Njemačke i Velike Britanije muče muku sa poskupljenjima.

Nekontrolisan rast cijena ugržava ekonomije širom svijeta, a najnovije zvanične statistike govore da su brojke i duplo gore nego što se očekivalo.

Cijene u Sjedinjenim Država su u januaru 2022. povećane za 7,5 procenata u poređenju sa godinom ranije – što predstavlja najveća stopu inflacije u poslednjih 40 godina, objavio je Sekretarijat za finansije.

Ekonomski stručnjaci ukazuju da se velika potražnja takoreći sukobila sa nestašicama u snabdijevanju koje su izazvane koronavirusom. To je uticalo na rast cijena motornih vozila i namještaja, ali i svakodnevnih potrepština, poput hrane i goriva.

Bijela kuća i kreatori ekonomske politike u Federalnim rezervama (američkoj centralnoj banci) usredređeni su na rastuće troškove – mada ukazuju da očekuju da će inflacija ostati izražena tokom 2022. godine

Iako su analitičari očekivali da će u januaru ove godine usporiti rast inflacije u evrozoni, desilo se upravo suprotno – ona je oborila i decembarski rekord. Umjesto da se smanji na 4,4 odsto, porasla je na iznad pet odsto. Drugim riječima, toliko su troškovi života u monetarnoj uniji porasli u januaru. Rast cijena predvodilo je ponajviše poskupljenje energije, hrane, alkohola i duvana..

Podaci Evropske centralne banke (ECB) još su porazniji. Prema njihovoj procjeni od prije tri mjeseca, inflacija u evrozoni trebalo je u ovoj godini da iznosi 1,9 odsto. Sada su procjenu podigli na čak tri procenta. Najnovije istraživanje temelji se na predviđanjima 62 stručnjaka.

Situacija u regionu nije ništa bolja. Svakodnevna poskupljenja u Crnoj Gori prate globalne ekonomske trendove, a oni, saglasni su ekonomski eksperti širom svijeta, nisu dobri. Poskupljenja je teško i ispratiti. Cijena goriva je, recimo, dostigla svoj istorijski maksimum, a slično je i sa prehrambenim namirnicama, građevinskim materijalom…

Juče je Zavod za statistiku Slovenije objelodanio podatke za januar 2022. godine, te da se inflacija popela na međugodišnji nivo od 5,8 odsto. Tempo poskupljenja u toj zemlji počinje da uznemirava, pošto je inflacija u decembru iznosila 4,9 odsto, a prema navodima agencije STA, prošlog mjeseca je prijavljen najviši nivo inflacije od 2008. godine.

Savić: Trajaće nekoliko godina

Profesor beogradskog Ekonomskog fakulteta Ljubodrag Savić ocjenjuje da se inflacija javlja iznenada, kao i temperatura u organizmu čoveka.

“Ovoliki rast cena na globalnom nivou je iznenađenje, inflacija je izbila u prvi plan, globalno. Nama to u Srbiji naročito teško pada, jer u prethodnih šest do sedam godina inflacije nije bilo, ili je bila neprimjetna. Inflacija koju sada imamo je posljedica ekonomske krize u svijetu i ne vidim joj kraj. Sigurno će trajati i narednih nekoliko godina, iako možda ne u ovolikom obimu”, kazao je prof. dr Savić na K1.

Hrvatskoj prijeti cunami poskupljenja

Nakon poskupljenja hrane, goriva i energenata Hrvatsku čeka ogroman talas poskupljenja svih mogućih usluga, pišu tamošnji mediji.

Mnoge zanatlije, poput frizera, kozmetičara, automehaničara, građevinara od njih upozoravaju da će brojna poskupljenja dovesti do katastrofalnih posljedica kao što su zatvaranje radnji i gubitak radnih mjesta.

Ivica Zanetti, predsjednik Udruženja iz sekcije frizera, najavio je poskupljenje frizerskih usluga. “Moramo pratiti ostala poskupljenja da bismo opstali. Najviše će nastradati mali frizerski saloni, kazao je Zanetti za Index.

Upozorava i guverner Banke Engleske

Guverner Banke Engleske Endru Bejli upozorio je na rizik da inflacija, koja je već dostigla 30-godišnji maksimum u Britaniji, izmakne kontroli ako se ne ograniči povećanje plata.

“Ne kažem da niko ne treba poveća plata, da me pogrešno ne shvatite, već kažem da moramo da pokažmo suzdržanost u pregovorima o platama, inače će inflacija izmaći kontroli”, rekao je Bejli u intervjuu za radio Bi-Bi-Si (BBC).

BoE je saopštila da će inflacija, koja je u decembru iznosila 5,4 odsto, u aprilu dostići oko 7,25 posto, nakon čega bi trebalo da počne da se smanjuje, i da će prihodi domaćinstava po osnovu radnog odnosa nakon oporezivanja pasti za 2,0 procenta ove godine, najviše u jednoj kalendarskoj godini od 1990.

Prema prognozama njemačkih stručnjaka, hrana bi ove godine mogla da poskupi za sedam procenata. To će dodatno da poveća godišnju stopu inflacije u Nemačkoj.

U Njemačkoj očekuju “šok cijena”

Stručnjaci Instituta za ekonomska istraživanja ifo iz Minhena očekuju nagli rast cijena hrane tokom godine. „Prema našim istraživanjima, više od dvije trećine proizvođača hrane planira dalja povećanja cijene narednih mjeseci“, rekao je šef ekonomskog odeljenja Instituta Timo Volmershojzer u intervjuu za „Velt“. To je najviše u poslednjih 30 godina, odnosno od ponovnog ujedinjenja Nemačke. „Zato će cijene hrane vjerovatno biti ključni pokretač inflacije ove godine“, dodao je naučnik, piše Dojče Vele.

„Poskupljenja u prodavnicama tek počinju“, kaže Kristijan Jance iz konsultantske kuće „Ernst i Jang“. „Cijene proizvodnje naglo rastu, što na kraju utiče i na potrošačke cijene. To će posebno biti uočljivo nakon sledeće žetve.“ Predstoji nam, kaže Jance, „šok cijena“.

Poslednji proračuni njemačkog Zavoda za statistiku pokazuju u kolikoj mjeri su proizvođači u poslednje vrijeme podigli cijene poljoprivrednih proizvoda: one su u decembru prošle godine u prosjeku porasle za 22 odsto. „To je najveći međugodišnji rast ciijena još od jula 2011. godine“, navode statističari. Biljni proizvodi su, recimo, poskupjeli za 29 odsto, a oni životinjskog porijekla za 17 procenata.

E.V.P.