TREBA LI DA STRAHUJEMO: Da li je zemljotres u Italiji uvod u KATASTROFU U EVROPI!?
Evropu mogu da zatresu i mnogo jači zemljotresi od onog što je pogodio Italiju, a postoji i prijetnja od drugih smrtonosnih prirodnih katastrofa.
Zemljotres u Italiji je samo jedna u nizu katastrofa koje su u skorije vrijeme pogodile Evropu. Na sreću, broj žrtava je daleko manji nego što je bio u najvećim svjetskim katastrofama koje su zabilježene u istoriji.
Učestalost katastrofalnih zemljotresa, poplava i suša ukazuje na to da bi i u budućnosti moglo doći do velikih tragedija izazvanih prirodnim silama, ali i ljudskim faktorom.
Zemljotresi
Najjači zemljotresi koji su zabilježeni u istoriji Starog kontinenta su imali intenzitet od oko 8,5 do 9 stepeni Rihterove skale. Takav potres je na Kritu 365. godine nove ere izazvao i razoran cunami i odnio možda i pola miliona života.
U skorijoj istoriji najviše ljudi je stradalo u zemljotresu 1908. godine u Mesini na Siciliji.
Prema nekim procjenama, u zemljotresu jačine oko 7,1 stepeni i cunamiju koji je on izazvao poginulo je oko 123.000 ljudi. Za zemljotres koji je 1755. godine pogodio Lisabon, procijenjeno je da je jačine između 8,5 i 9 stepeni Rihterove skale. On je takođe pokrenuo i cunami, a ukupan broj žrtava je od 10 do 100.000 ljudi.
Kada bi se neki tako jak zemljotres danas desio negdje u Evropi, posljedice bi mogle biti i mnogo gore, zbog većeg broja stanovnika i izgrađenih zgrada, mostova.
Kako kaže Branko Dragičević, zamjenik direktora Republičkog zavoda za seizmologiju Srbije, postoje mnogi faktori koji utiču na to kolika će razorna moć potresa biti.
– Šteta zavisi od udaljenosti od epicentra potresa, njegovog intenziteta ali i ranjivosti izgrađenih objekata. Važno je i to da li se zemljotres dešava u ruralnoj ili urbanoj okolini.
Erupcije
Najpoznatija i najsmrtonosnija erupcija vulkana u Evropi jeste ona u kojoj su uništeni gradovi Pompeja i Herkulanum 79. godine nove ere. Vulkan Vezuv je tada doveo do smrti 33.000 ljudi. Ta erupcija je treća najsmrtonosnija na svijetu. Međutim, kada bi se danas desila takva eksplozija Vezuva, broj žrtava bi mogao da se mjeri milionima.
Druga najveća erupcija vulkana u Evropi desila se 1783. godine na Islandu, a krivac se zove Laki. Oko 9.350 ljudi ili skoro četvrtina stanovništva Islanda umrla je, a više od polovine goveda, ovaca i konja je uginulo. Životinje su stradale zbog udisanja otrovnih gasova, a ljudi najviše od gladi.
Posljedice ove erupcije bile su osjetne u cijeloj zapadnoj i srednjoj Evropi.
Poplave
Najviše žrtava poplava u Evropi pretrpjela je Holandija. Najsmrtonosnija poplava je poznata kao Poplava Svetog Feliksa koja je 1530. godine ubila oko 120.000 ljudi i uništila većinu zemljišta. Holandiju su i prije toga pogađale katastrofe. Tako je u poplavi 1212. poginulo 60.000 ljudi, 1219. godine 36.000, a u poplavama 1287. nastradalo je između 50.000 i 80.000.
Poplave su sve učestalije u Evropi, što je jedna od posljedica globalnog zagrijavanja. Velike padavine izazivaju i klizišta u kojima takođe ljudi stradaju i nastaje velika šteta.
Srbija se još uvijek oporavlja od poplava koje su je zadesile prije dve godine, a sličnu muku su imale Rumunija, Makedonija, Crna Gora ali i mnogo bogatije zemlje kao što su Francuska, Njemačka, Velika Britanija, pa i Rusija u kojoj je ovog mjeseca palo najviše kiše u poslednjih nekoliko decenija.
Toplotni talasi
Najsmrtonosnija skorašnja katastrofa je bio toplotni talas koji je pogodio Evropu 2003. godine. Kad svakodnevno čujete da je nekoliko ljudi stradalo od toplotnog udara, to nije ništa neobično.
Međutim kada se taj broj sabere i saznate da je 2003. godine stradalo oko 70.000 ljudi u Evropi, onda je stvarno vrijeme da se zabrinete.
U Rusiji je 2010. godine zbog toplotnog udara, požara i suša život izgubilo oko 56.000 ljudi. Statistika kaže da prosječne godišnje temperature stalno rastu. Ukoliko se nešto ne promijeni, broj žrtava zbog visokih temperatura biće sve veći.
Potresi u regionu
Jak zemljotres 1963. godine je razorio Skoplje, a snažni potresi se stalno dešavaju u Grčkoj, Bugarskoj, Rumuniji. Crnogorsko primorje je 15. aprila 1979. potresao zemljotres jačine 7 stepeni rihterove skale.
Kako kaže seizmolog Dragičević, najjači zabilježeni zemljotres u Srbiji je iznosio 5,9 stepeni Rihterove skale. Međutim i slabiji potresi od tog pričinili su joj veliku štetu. Najskoriji primer je zemljotres u Kraljevu 2010. godine.
Posljedice zemljotresa na crnogorskom primorju
Niko ne želi ni da pomisli šta bi se dogodilo da se u Crnoj Gori ponovo zemljotres iz 1979. godine. Mnogo više zgrada koje, prema nekim procjenama, nisu kvalitetne gradnje, mnogo veći broj stanovnika, sigurno bi doveo i do mnogo većih posljedica, koje su i tada bile ogromne.
Budvanski Stari grad je teško oštećen. Od 400 građevina u Starom gradu samo 8 je ostalo nedirnuto potresom. Zidine i zaštitni bedemi iz 15. vijeka su takođe teško oštećeni. Manastir Praskavica koji se nalazi između Miločera i Svetog Stefana je pretrpio velika oštećenja. Crkva unutar manastira je potpuno srušena, a i freske su takođe oštećene.
Herceg Novi, najmlađi grad na crnogorskoj obali, takođe je teško oštećen. Dijelovi zidina Starog grada su pali u Jadran.
Ulcinjski Stari grad, još jedan crnogorski centar kulturne baštine, je skoro potpuno uništen. Vijekovna Balšić kula u Ulcinju je srušena.
Preko 450 sela su sravnjena sa zemljom. Osim toga, mnoga sela u regijama Crmnica, Grabalj, Krajina, Paštrovići su bila u opasnosti da se potpuno sruše.
Dalje, u unutrašnjosti, Cetinje, Danilovgrad, Nikšić i Titograd su oštećeni, ali ne teško.
Prema izvještaju UNESKO-a iz 1984. ukupno 1.487 objekata je oštećeno, od kojih su skoro polovina domaćinstva, a 42 odsto crkve i svetovni objekti. Trideset posto od ukupno oštećenih objekata je upotpunosti srušeno. Preko hiljadu spomenika kulture je oštećeno, kao i hiljade umjetničkih djela i vrijedne kolekcije.
Na kraju je ukupno 101 osoba u Crnoj Gori poginula, 35 u Albaniji, a više od 100.000 ljudi je ostalo bez krova nad glavom.
(Volim Podgoricu/Blic)
