MILOŠEVIĆ: Hitna reforma izbornog zakonodavstva, direktna demokratija u vidu referenduma o važnim pitanjima

Piše: Radmila Milošević, građanska aktivistkinja

Dok pratimo nevolje mandatara Spajića da sastavi vladu nameće se zaključak da se hitno mora ući u reformu odnosno izmjene izbornog zakonodavstva, a to znači: zabranu predizbornih koalicija, uvođenje većinskog izbornog sistema, otvorenih ili poluotvorenih lista i drugih vidova direktne demokratije poput organizovanja referenduma o svim, za građane bitnim pitanjima, kao i smanjenje i bolju kontrolu sredstava koja političke partije dobijaju iz budžeta.

Jedan od uzroka sveopšte konfuzije je i stvaranje predizbornih koalicija raznorodnih političkih partija. Problemi proizilaze iz činjenice da te koalicije nijesu programskog karaktera već se prave isključivo radi osvajanja vlasti što ih kasnije čini nestabilnim jer nemaju zajednički sadržaj i koheziju.

Nagledali smo se situacija da manji konsituent koalicije, pa čak i neka (para)politička organizacija bez članstva a kamoli birača, prigrabi ogromnu političku i svaku drugu moć koja nije stečena voljom građana na izborima već političkim nagodbama.

Zbog ovih anomalija treba razmisliti da se naš politički sistem i izborno zakonodavstvo mijenja, i to:

1. Zabraniti predizborne koalicije ili kroz bolje finansiranje favorizovati one partije koje nastupaju samostalno

Zabranom predizbornih koalicija ili makar obesnaživanjem istih otklonile bi se neke od ranije navedenih anomalija.

Formiranje postizbornih koalicija programski srodnih stranaka ili pak onih koje imaju ozbiljno uporište u biračkom tijelu dovelo bi do ukrupnjavanja političke scene i učinilo je stabilnijom i predvidljivijom.

2. Uvesti otvorene ili poluotvorene liste

Otvorenim ili polutovorenim listama ublažila bi se negativna selekcija u samim partijama i smanjila mogućnost “kadriranja” lidera stranaka da na vodeća mjesta u stranci a kasnije i parlamentu postavljaju ljude odane sebi a kojima je lojalnost lideru često i jedini kvalitet. Uvođenje (polu)otvorenih lista omogućilo bi prohodnost ljudima istinskih kvaliteta i znanja da se kandiduju i učestvuju u političkom životu čime bi se afirmisala direktna demokratija naročito na lokalnom nivou gdje se ljudi medjusobno dobro poznaju.

3. Smanjiti finasiranje političkih partija iz budzeta

Ovime bi formiranje političkih partija prestalo biti “biznis” jer ne bi bilo isplativo. Sada su stranke izdašno finansirane od države (novcem nas poreskih obveznika) i postaju “preduzeća” koja više vode računa o svojim nego o interesima građana koji su ih birali.

Ne slučajno, u Crnoj Gori ima preko 50 stranaka što nas čini vodećom zemljom u regionu.

Smanjenje finansiranja partija iz budzeta, kontrola porijekla novca kojim se stranke finansiraju (tzv.donacije) i kontrola načina trošenja tih sredstava, rezultiralo bi time da se politikom bave oni koji su svojim radom i znanjem već stekli društveni ugled i novac a ne oni koji preko poltike žele da ga steknu.

Navedene izmjene dovele bi do ozdravljenja našeg od partitokratije oboljelog političkog sistema, izborna demokratija bi konačno prerasla u liberalnu, vladavina partijskih oligarhija oslabila, moć gradjana porasla u upravljanju državom a, loša tradicija personalizovane vlasti (“gospodara”) se preselila u institucije.