14. JANUARA JE STARA NOVA GODINA I JOŠ DVA VELIKA PRAZNIKA: Običaj kažu da treba spremiti ovu hranu

Vasiljevdan ili Vasilica, koji nazivaju i Mali Božić, jedan je od najznačajnijih hrišćanskih praznika.

Toga dana, 14. januara se Slava Sveti Vasilije Veliki, svetitelju poznatom kao velikom svetovnom i duhovnom učitelju crkve.

Vasiljevdan ili Vasilica,  nazvan i Mali Božić, jedan je od najznačajnijih hrišćanskih praznika, u kalendaru Srpske pravoslavne crkve upisan crvenim slovima.

Arhiepiskop Vasilije, nazvan je Velikim zbog svojih zasluga i smatra se učiteljem Crkve, ocem istočnog monaštva, braniocem vjere od jeretika. Sveti Vasilije Veliki rođen je od oca Vasilija i majke Emelije u vrijeme cara Konstantina Velikog, oko 329 godine, a umro 1. januara 379 godine,

Zbog izuzetne bistrine uma roditelji su ga poslali u Atinu, koja je u to vrijeme bila majka helenske mudrosti. U Atini je tokom petnaest godina izučavao filozofiju, retoriku, astronomiju, gramatiku, fiziku, medicinu i druge nauke tog vremena.

Jedne noći, neka božanska svjetlost iznenada mu je obasjala srce i probudila u njemu želju za izučavanjem Svetog pisma. To je bio razlog zbog kojeg je napustio Atinu i otišao u Egipat, i kod arhimandrita Porfirija, godinu dana izučavao svete knjige.

Posle godinu dana obreo se u Jerusalimu. Pun novih znanja i iskustva, vratio se opet u Atinu s namjerom da svog učitelja Evula privede vjeri, i na taj način mu uzvrati za njegov trud. Evula nađe u školi u predgrađu, kako vodi razgovor sa učenicima o filozofskim pitanjima, na koje je Vasilije odmah dao rješenje.

Evul je od tada pratio Vasilija i zajedničkim snagama su se trudili da se izbave iz zamki realnog života. Razdijelili su siromasima sve što su imali i otišli u Sveti grad da vide tamnošnja čudesa, da tamo steknu “slobodu prema Bogu”.

Kasnije, Vasilije je bio episkop Kesarije Kapadokijske blizu deset godina. Živio je kao veliki pobornik vjere, moralne čistote i revnosti, pa se, prema tom, Vasilije punozaslužno naziva Velikim.

U svoje vrijeme niko mu nije bio ravan po mudrosti. Sačuvana su mnogobrojna njegova djela: bogoslovska, apologetska, podvižnička i kanonska. Sastavljač je teksta liturgije, koja nosi njegovo ime.

Ova služba se služi 10 puta u godini, i to: 1. januara, uoči Božića, uoči Bogojavljenja, u sve nedjelje Časnog posta, osim Cvetne, na Veliki Četvrtak i na Veliku Subotu.

Vasiljevdan se kod Srba slavi kao krsna slava, a kod Grka i Rusa kao imendan.

Kod Srba se povodom Svetog Vasilija priprema poseban kolač, pogačice od pšeničnog brašna – vasilica. Kod Grka je sličan kolač nazvan »vasilopita«.

Pravoslavna crkva 14. januara proslavlja još dva praznika: Obrezanje Gospoda Isusa Hrista i Pravoslavnu Novu godinu.

Stara ili Pravoslavna Nova godina je nezvanični praznik koji se slavi kao početak godine po Julijanskom kalendaru. Srpska Nova godina, Vasiljevdan ili Mali Božić, kako se još uvijek zove uvijek se praznuje 14-og januara, budući da 13 dana zaostaje za Novom godinom po Gregorijanskom kalendaru.

Julijanski kalendar proistekao  iz reforme rimskog kalendara uveo je Julije Cezar 46.godine, a izabran je nakon konsultacija sa astronomom Sizigenom Aleksandrijskim, kako bi produžio trajanje tropske godine, odnosno Hiparhovog vremena. Redovna kalendarska godina ima 365 dana podijeljenih u 12 mjeseci, a svake četvrte dodaje joj se po jedan prestupan dan.

Julijanski kalendar opstao je u nekim pravoslavnim zemljama u upotrebi i u 21-om vijeku, mada je generalno zamijenjen novijom verzijom., odnosno gregorijanskim kalendarom.

Po Julijanskom kalendaru ustanovljeni su hrišćanski praznici, odnosno dogadjaji iz Hristovog života i istorije crkve, jer je hrišćanstvo nastalo u vremenu koje se računalo po njemu.

Današnji dan prate narodni običaji među kojima su priprema ćurke i miješenje vanilica, proje ili tatlija.