Delegacija EU: Izbornu reformu sprovodite kroz Odbor

Evropska unija (EU) poziva i vladajuću koaliciju i opoziciju da se uključe u kolegijalan, inkluzivan rad u skupštinskom Odboru za izbornu reformu, i da se što prije dogovore o jasnoj vremenskoj dinamici za sprovođenje sveobuhvatne reforme izbornog zakonodavstva.

“Vijestima” su to rekli iz Delegacije EU u Podgorici, odgovarajući na pitanje – smatraju li da to što je dio partija vlasti predložio izmjene Zakona o biračkom spisku mimo Odbora, koji bi trebalo da se bavi promjenom tog propisa, može dovesti do nove parlamentarne krize u Crnoj Gori. Te stranke tvrde da bi rješenja koja su predložili mogla da rezultiraju okončanjem izbora u Šavniku koji traju preko dvije i po godine.

Iz Delegacije EU navode da izborna reforma predstavlja jedan od ključnih političkih prioriteta Crne Gore i zajedničku odgovornost svih partija, kako je, podsjećaju, utvrđeno u političkom sporazumu postignutom između vlasti i opozicije 15. marta. Taj dokument potpisao je s dijelom opozicije premijer i lider vladajućeg Pokreta Evropa sad (PES), Milojko Spajić.

“Crna Gora bi kroz rad ovog Odbora trebalo da se pozabavi hitnim prioritetima, uključujući osnaživanje Državne izborne komisije, kako bi ona mogla da interveniše kad opštinske izborne komisije ne mogu da donesu odluke, kao i uvođenje prakse održavanja svih lokalnih izbora u jednom danu, čime bi se okončao gotovo stalan izborni ciklus”, poručili su iz Delegacije EU.

Skupština je u četvrtak, u dnevni red sjednice koja bi trebalo da bude nastavljena u utorak, uvrstila Predlog dopuna Zakona o biračkom spisku, koji su 19. maja zakonodavnom domu uputili poslanici Demokrata, Nove srpske demokratije (NSD), Demokratske narodne partije (DNP) i Socijalističke narodne partije (SNP). Njime je predviđeno da šavnički “izborni turisti”, koji su odjavili prebivalište u toj opštini nakon izbora koji su počeli u oktobru 2022. godine a još nijesu završeni, neće moći da učestvuju na eventualnom ponovljenom glasanju na dva birališta, bez obzira što su u biračkom spisku.

Isto zakonsko rješenje poslanici Demokrata bili su podnijeli krajem 2023, ali su ga povukli iz procedure početkom marta 2024. nakon što su neke opozicione stranke (jedna je sad vladajuća) negodovale, navodeći da je predlog podnijet bez dijaloga s njima, a s namjerom parlamentarne većine “da sruši dogovor o principima na kojima je formiran Odbor”.

Usvajanju novog/starog rješenja protivi se dio opozicije, koji je nagovijestio da će, ako se to desi, uslijediti nova blokada Odbora.

“Vijesti” su objavile u četvrtak da bi dio opozicije mogao bi da napusti Odbor ako se u dnevni red sjednice koja je počela uvrsti predlog o izmjeni propisa o biračkom spisku i ako se potom izglasaju predložena rješenja.

Odbor je više puta u proteklih nekoliko godina bio blokiran zbog nesuglasica između vlasti i opozicije. To parlamentarno tijelo nije, između ostalog, radilo od početka aprila do kraja juna prošle godine, jer je dio opozicije nastavak funkcionisanja Odbora bio uslovio povlačenjem odluke o uvođenju prinudne uprave u Šavniku. Pošto je vlast realizovala taj uslov opozicije, Odbor je nastavio s radom.

“Zakon će ići na odbor”

Poslanik Demokrata Momčilo Leković je, obrazlažući predlog na sjednici Skupštine u četvrtak, kazao da su građani Šavnika preko dvije i po godine uskraćeni za osnovno demokratsko pravo – da biraju ljude koji će da vode njihovu opštinu.

On je rekao da će predlog biti upućen Odboru kako bi i predstavnici i vlasti i opozicije o njemu raspravljali i pokrenuli proces koji se tiče Šavnika.

Poslanik DPS-a i kopredsjedavajući Odbora Nikola Rakočević, naveo je da su predložene izmjene u isključivoj nadležnosti tog skupštinskog tijela.

“Dok traje mandat Odboru, o ovom zakonu se ne smije na ovaj način raspravljati, niti predlagati”, poručio je Rakočević na sjednici.

Odlukom o formiranju Odbora (član 4) propisano je da on, između ostalog, definiše i predlog propisa o biračkom spisku.

Izbori u Šavniku počeli su 23. oktobra 2022, kad su održani u još 13 opština, ali još nijesu okončani jer članovi biračkih odbora iz opozicione koalicije “Za budućnost Šavnika”, koju predvodi nekadašnji Demokratski front, nijesu dozvoljavali dijelu novoupisanih birača da glasaju, jer su, tvrde, prepisani da bi podržali DPS.

Na dva birališta, u zgradi Opštine i selu Kruševice, gdje pravo glasa ima 541 birač, glasalo se u devet navrata, posljednji put 18. decembra 2022, kad su izbori opet prekinuti, nakon čega tamošnja Opštinska izborna komisija nije mogla da se dogovori o tome da ih ponovi.

Do sada je pred pravosudnim organima procesuirano više desetina lica zbog dešavanja u vezi s izborima u Šavniku, koja su uključivala brojne incidente, pa i fizičke sukobe.

Šavnička opozicija, koju čini dio konstituenata državne vlasti, blokira put Šavnik – Žabljak već tri mjeseca u znak protesta zbog reizbora Jugoslava Jakića (DPS) za predsjednika opštine i činjenice da izbori u toj varošici još nijesu završeni.

Sagovornici “Vijesti” iz pravne struke ocijenili su ove sedmice da je novi/stari predlog izmjena propisa o biračkom spisku sporan s aspekta ustavnosti i pravne sigurnosti, te da je suprotan međunarodnim izbornim standardima.

Pravnik Veselin Radulović kazao je da neki predlogom pokušavaju da “uberu” političke poene, navodeći da je ponuđeno rješenje diskutabilno u smislu saglasnosti s najvišim pravnim aktom država. Prema njegovim riječima, problem izbora u Šavniku treba riješiti tako što će Ministarstvo unutrašnjih poslova (MUP), kojim rukovode Demokrate, raditi “ono što je u opisu njihovog posla”.

MUP je početkom maja saopštio da se broj upisanih u biračkom spisku Šavnika pred izbore 2022. povećao za 371, a da se nakon što izborni proces nije okončan, njih 236 vratilo “u prethodne opštine prebivališta”.

Iz tog Vladinog resora ove sedmice su saopštili da u Crnoj Gori 241,2 hiljade građana ima prijavljenu nepotpunu adresu, koja je upisana bez broja kuće ili stana, što značajno otežava tačnost i pouzdanost biračkog spiska.

Rekli su da je radna grupa za kontrolu biračkog spiska izvršila analizu podataka u vezi s preciznošću adresa osoba upisanih u birački spisak. Iz MUP-a su naveli da je najveći broj ljudi s prijavljenom adresom bez broja kuće ili stana evidentiran u Podgorici, gdje 30.178 građana ima nepotpunu adresu. Najmanje takvih slučajeva je u Šavniku, gdje ih je, prema podacima MUP-a, 1.246.

Crna Gora bi kroz rad ovog Odbora trebalo da se pozabavi hitnim prioritetima, uključujući osnaživanje Državne izborne komisije, kako bi ona mogla da interveniše kad opštinske izborne komisije ne mogu da donesu odluke, kao i uvođenje prakse održavanja svih lokalnih izbora u jednom danu, čime bi se okončao gotovo stalan izborni ciklus”, konstatovali su iz Delegacije EU za Vijesti.