Evo koliko u Crnoj Gori ima vanrednih učenika

Centar za građansko obrazovanje CGO je istraživao podatke o broju i načinu polaganja vanrednih učenika u Crnoj Gori, iznos prihoda koje škole ostvaruju po ovom osnovu i kako se ti prihodi raspodjeljuju. Prema njihovom istraživanju, po osnovu vanrednih polaganja u Crnoj Gori je u posljednjih pet školskih godina 41 škola prihodovala 3.026.586 eura. U školskoj 2016/17, po Monstatu, ukupan broj redovnih učenika bio je 27.565, a CGO ima podatke da je istovremeno u 44 ustanove bilo 2.135 vanrednih učenika. Brojka za vanredne učenike nije konačna jer se odnosi na 44 od 48 ustanova.

U fokusu istraživanja bilo je 48 državnih obrazovnih ustanova koje pružaju srednje obrazovanje. Traženi su podaci za period od 2012. do 2017. o broju učenika koji su polagali vanredno razred za svaku godinu pojedinačno; broju onih koji su položili i prošli godinu i broj onih koji nijesu položili; iznosu sredstava koje je škola prihodovala po osnovu vanrednih polaganja učenika u tom periodu; kao i koliko je od toga izdvojeno za naknade za ispitivače.

Takođe su traženi spiskovi svih članova komisija za vanredno polaganje po rokovima i godinama.

“Od 48 ustanova, 45 je odgovorilo na zahtjev CGO-a, pri čemu su 42 ustanove dostavile u potpunosti ili djelimičnotražene informacije. Preciznije, 41 ustanova je dostavila podatke o prihodovanim sredstvima, a 36 o iznosu sredstava opredijeljenih za ispitivače”, kazala je Snežana Kaluđerović, viša pravna savjetnica u CGO.

Kako je dodala, srednja mješovita škola “Danilo Kiš” Budva dostavila je formalan odgovor o procedurama u toj školi u vezi sa ovim pitanjem, ali nijednu traženu informaciju o broju ovih učenika i prihodovanim sredstvima.

“Obrazovni centar Plužine i Obrazovni centar Šavnik nijesu od svog osnivanja raspisivali konkurs za upis vanrednih učenika, niti su organizovali vanredno polaganje, o čemu su uredno dostavili informaciju. Na žalost, tri srednje škole nikakve informacije nijesu dostavile i pored više urgencija: Srednja stručna škola Berane, Srednja elektro-ekonomska škola Bijelo Polje i Srednja stručna škola Pljevlja”, ističe Kaluđerović.

Ukupan broj redovnih učenika u školskoj 2012/13, po Monstatu, bio je 31.858, a po podacima dostupnim CGO-u u istoj školskoj godini vanredno je polagalo njih 3.051 ili 9,6 odsto u odnosu na broj redovnih.

“Ili, u školskoj 2016/17, po Monstatu, ukupan broj redovnih učenika bio je 27.565, a CGO ima podatke da je istovremeno u 44 ustanove bilo 2.135 vanrednih učenika (7,7 odsto u odnosu na broj redovnih u istoj godini). Brojka za vanredne učenike nije konačna jer se odnosi na 44 od 48 ustanova”, navodi Kaluđerović.

Prema njenim riječima, po osnovu vanrednih polaganja u Crnoj Gori je u posljednjih pet školskih godina 41 škola prihodovala 3.026.586 eura.

“To ne uključuje pet škola, među kojima su i one sa značajnim brojem vanrednih učenika i prihoda po tim osnovama, a koje nijesu dostavile podatke CGO-u. Raspodjela naknada je struktuirana – 35 odsto za ispitivača, 13 odsto za predsjednika komisije, 12 odsto za stalnog člana komisije, 10 odsto za troškove administracije a ostatak za unaprijeđenje uslova obrazovnog rada”, kazala je Kaluđerović.

Velike su, ističe, diskrepance u broju učenika u odnosu na prihodovana sredstva u pojedinim školama.

“Na primjer, Srednja pomorska škole iz Kotora je u posljednjih pet godina imala 705 vanrednih učenika od kojih je ostvarila 41,586 eura prihoda. S druge strane, Srednja građevinsko-geodetske škole ”Inž.Marko Radević” iz Podgorica je u istom periodu imala četvorostruko manje učenika, tačnije 162 vanredna učenika, i trostruko više prihodovanih sredstava odnosno 134,552 eura”, istakla je Kaluđerović.

Kako je dodala, tražene informacije o članovima komisija za polaganje pokazale su neznatne izmjene u sastavima komisija u posljednjih pet godina za dio srednjih škola gdje prednjače: Srednja elektrotehnička škola “Vaso Aligrudić” Podgorica, Srednja mješovita škola “17. septembar” Žabljak, Srednja mješovita škola  ”Bećo Bašić” Plav i Gimnazija “30. septembar ” Rožaje.

“Na drugoj strani, pozitivan je primjer Srednja stručna škola “Spasoje Raspopović” iz Podgorice, koja je po dostupnim podacima CGO-u, najkorektnije određivala sastav članova komisija i dala šansu različitim profesorima da učestvuju u radu tih komisija i steknu prihode i po ovom osnovu”, navodi Kaluđerović.

Zabilježen je, naglašava, pad ukupnog broja redovnih učenika u srednjim školama od 2012. do 2017. (preko 4.000 učenika manje), ali i manji upis vanrednih učenika i polaganja (preko 800 učenika manje), s tim što broj za vanredne učenike nije konačan.

“U razgovorima istraživačkog tima CGO-a sa nadležnima u školama notirano je da oni razloge za smanjenje broja učenika vide kroz upisivanje srednjih škola po regionu i šir”, navela je Kaluđerović.

Međutim, CGO ukazuje da je primjetan i pad nataliteta iz godine u godinu, a nema podataka o broju onih koji ne upisuju ili napuštaju srednje škole.

“Potrebno je napraviti analizu koja će utvrditi i broj učenika koji nijesu nastavili obrazovanje u srednjim školama, koje inače nije zakonom obavezno, iako ih nesumnjivo čini konkurentnijim na tržištu rada”, cijeni Kaluđerović.

Prema istraživanju CGO-a, veliki broj škola ne vrši izmjene sastava članova komisije za vanredna polaganja, što jedan broj profesora stavlja u privilegovan a druge u diskriminatoran položaj.

“Potrebno je pravilnikom urediti da se vrše rotacije u ovim komisijama, a što uključuje i administrativno osoblje i predsjednike” ističe Kaluđerović.

Broj vanrednih učenika u srednjim školama u Crnoj Gori ne postoji u izvještajima Monstata, a iskustvo CGO-a je da se ovi podaci teško dobijaju, kao i da postoje netransparentne obrazovne ustanove koje odbijaju da daju ove podatke.

“Stoga je preporuka da se uspostavi obaveza svih ustanova da pored podataka o redovnim učenicima daju i podatke o vanrednim, a to bude dostupno u izvještajima Monstata. Ministarstvo prosvjete ne vodi evidenciju odnosno nema bazu o broju odobrenih vanrednih polaganja, već su za to zadužene škole, zbog čega bi trebalo ubrzati uvođenje aplikacije za praćenje vanrednih polaganja i praćenje raspodjele prihoda dobijenih po tom osnovu”, zaključila je Kaluđerović.

Izvor: CdM