Mitropolija crnogorsko-primorska: Odluka o proglašenju Metodija za mitropolita prirodna i logična

Odluka kojom episkop budimljansko-nikšićki Metodije dobija zvanje arhiepiskopa i mitropolita, u potpunosti je prirodna i logična, imajući u vidu odluke o titulaciji arhijereja koje su donijete na prošlogodišnjem zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne Crkve (SPC).

“Vijestima” su to juče kazali iz Mitropolije crnogorsko-primorske (MCP), odgovarajući na pitanja kako gledaju na to što je episkop budimljansko-nikšićki Metodije proglašen za mitropolita budimljansko-nikšićkog, te šta ta odluka predstavlja.

U saopštenju objavljenom na sajtu SPC povodom zasjedanja Svetog arhijerejskog sabora, navodi se da je Metodije postao član Svetog arhijerejskog sinoda, ali se on (Metodije) u saopštenju i dalje titulira kao episkop, a ne kao mitropolit.

Iz SPC je saopšteno da je ovogodišnji Sabor poklonio pažnju i pitanju izmjena i dopuna članova 14 i 15 Ustava SPC koji se tiču naziva eparhija i titulature episkopa.

“Vijestima” su izvori bliski Patrijaršiji u Beogradu saopštili u subotu da je Metodije dobio titulu mitropolita odlukom Svetog Sinoda pravoslavne crkve. Prema istim informacijama, eparhija budimljansko-nikšićka nije dobila status mitropolije.

Iz MCP, na čijem čelu je mitropolit Joanikije, rekli su listu da je budimljanska episkopija, sa sjedištem u manastiru Đurđevi Stupovi kod Berana, jedna od prvih episkopija koju je osnovao Sveti Sava, “prvi arhiepiskop srpski, prilikom utemeljivanja crkvene organizacije na našim prostorima”. Ta eparhija je, navode, još od XV vijeka na svom čelu imala mitropolite, “budući da je tada bila uzdignuta na stepen mitropolije i kao takva je trajala sve do sredine XVII vijeka”.

Podsjećaju da je to eparhija koja pokriva veliki dio nekadašnje Istočnohercegovačke mitropolije Pećke Patrijaršije, čiji je mitropolit bio Sveti Vasilije Ostroški.

“Ovo sve čini dovoljno razloga da i njeni sadašnji arhijereji u savremenim okolnostima mogu i treba da imaju zvanje mitropolita”, poručili su iz MCP.

Sabor SPC je Metodija u maju 2021. izabrao za episkopa budimljansko-nikšićkog, a ustoličen je u septembru te godine. On je rođen 1976. u Sarajevu, zamonašen je 2004. u Cetinjskom manastiru, a za episkopa je hirotonisan 2018.

Na prošlogodišnjem zasjedanju Svetog arhijerejskog sabora SPC (održanom od 14. do 20. maja 2024. godine) donijete su odluke koje se tiču tzv. titulacije eparhijskih arhijereja. Tada je Sabor odlučio da se određenim episkopima dodijele titule arhiepiskopa i mitropolita, i te titule tada je dobilo preko deset episkopa.

Kako je “Vijestima” objasnio sagovornik upoznat s tom procedurom, i drugi eparhijski arhijereji, koji su sa činom episkopa, bez obzira da li im po eparhiji pripada, poslije 20 godina episkopske službe dobijaju zvanje arhiepiskopa, a poslije 25 godina zvanje mitropolita.

Podsjećajući da je “cijela stvar s episkopima koji su imenovani u mitropolite započeta prošle godine”, teolog iz Srbije Vukašin Milićević kazao je “Vijestima” da su te titule promijenjene bez jasnog i jedinstvenog kriterijuma.

“Neki episkopi su dobili (titulu mitropolita) zbog toga što su to istorijske eparhije, što je onda argument upravo za budimljansko-nikšićku, jer je ona srednjevjekovna epaahija – da njen episkop bude mitropolit”, objašnjava on.

Navodi, međutim, da su se u nekim drugim slučajevima titule dobijali po kriterijumima, nekog ličnog, “takozvanog ugleda episkopa – u nekim slučajevima takozvanom, a u nekim slučajevima stvarnog”.

“Moj utisak je – ko je blizak Irineju i Porfiriju i kome ne smiju baš da ne daju, jer bi bilo suviše očigledno”, ocijenio je Milićević.

Sagovornik je kazao da je sve urađeno bez nekog reda i da je njegov utisak da je, između ostalog, ono što su htjeli time da postignu – da relativizuju činjenicu da su te mitropolije koje su postojale, na prvom mjestu u Crnoj Gori, ali i u Bosni i u Hrvatskoj, “imale nekog smisla i bile osnov za nekakav stvarni mitropolitanski sistem, koji bi podrazumijevao da crkva u tim zemljama, ima neku autonomiju”.

On je kazao da to što se sad radi liči na centralizaciju, koja je destruktivna, “iz istih razloga iz kojih je bila osamdesetih i devedesetih godina”.

“To je agenda srpskih nacionalista od kojih ne postoje veći neprijatelji srpskih nacionalnih interesa”, konstavovao je Milićević.

On tvrdi da to dezavuiše ulogu mitropolita Joanikija ne zato što je Metodije postao mitropolit, nego zato što se Mitropolija crnogorsko-primorska “izgubila u moru tih novih mitropolija i njena posebnost, istorijska i aktuelna, se uopšte ne vidi”.

Vjerski analitičar iz Beograda Vladimir Veljković, rekao je “Vijestima” da je SPC u proteklom periodu dodijelila status mitropolija skoro svim eparhijama/episkopijama na teritoriji Srbije.

“S tim u vezi je i episkop Metodije dobio isti status. Ne vjerujem da to ima neke posebne veze s mitropolitom Joanikijem. Prije bi se reklo da ima veze sa crkvenom politikom na nivou cijele Srpske pravoslane crkve”, ocijenio je on.

Veljković je naveo da je drugo pitanje zašto je crkva na čelu s Porfirijem odlučila da proglasi tolike mitropolije, navodeći da je moguće “da se tako sigurnije osjećaju kad su u pitanju hladni odnosi s Vaseljenskom patrijaršijom”.