Suočavanje sa povratnicima sa ratišta u Siriji i Iraku: Najmanje razloga za brigu ima CG

U iščekivanju jednog od posljednjih povratničkih talasa sa ratišta u Siriji i Iraku, otvara se mnoštvo kratkoročno i dugoročno veoma važnih pitanja. Jedno je dominantno: u kojoj mjeri su balkanske zemlje spremne za suočavanje sa povratnicima bivšim borcima i logističarima sada već razorene takozvane ISIL-države? Ne toliko sa bezbjeđnosnog aspekta jer su nadležne bezbjednosne službe i represivni državni mehanizmi uglavnom funkcionalno osposobljeni za efikasne reakcije koliko sa stanovišta opšte društvene atmosfere koja ih očekuje u državama porijekla, piše Pobjeda.

Delikatna situacija

Prema analizama Pobjedinog sagovornika iz Kosovske Mitrovice Kadrija K, koji je, inače, u nekoliko navrata boravio u Siriji kao član međunarodnih (vjerskih) humanitarnih misija, u državama poput Bosne, Makedonije, Kosova i dijela Sandžaka u Srbiji socijalni miljei tih država su, najblaže rečeno kontroverzni.

Nesumnjivo, u nekim djelovima pomenutih zemalja, od strane radikalnih islamskih zajednica biće dočekani kao pravednici na Alahovom putu, a od drugih kao teroristi i potencijalna opasnost po opštu bezbjednost.

U takvoj atmosferi konfliktni rizici su, kako kaže njihov sagovornik, veoma ozbiljni, a nadležni organi i službe su u permanentno delikatnoj situaciji. Aktiviranjem ogoljenih represivnih mehanizama postižu se izvjesni kratkoročni efekti, ali dugoročno ne dobija se mnogo.

Opasna samoizolacija

Naprotiv: razne radikalne vjerske grupacije “guraju se” u sve dublju, ali potencijalno i sve opasniju samoizolaciju socijalno se legitimišući tek povremeno, ali tada, po pravilu, svaki put sve radikalnije. Ne mora se tu raditi o bilo kakvom aktu terorizma, niti o nekoj drugoj vrsti zakonom kažnjivog aktivizma. Dovoljno je u raznim fazama jasno propovijedati nepoželjnost vjerskih grupacija unutar konvencionalnih sistema vrijednosti, pa da društvo bude u problemu.

Na taj način se, uvjerenje Kadri K, pedeset petogodišnji sociolog koji nikada nije radio u struci, dodatno radikalizuju posebno mlađi vjernici i stvaraju nove vjerske grupacije potpuno izvan kontrole krovnih, odnosno službenih islamskih zajednica, njihovih ustanova i institucija.

Bitno drugačija

U tom pogledu, prema analizama zvanično neregistrovane humanitarne organizacije na čijem je čelu, najmanje razloga za brigu ima država Crna Gora, ali i muslimani sa crnogorskim državljanstvom. Ne samo zato što bi u zemlju porijekla trebalo da se vrati tek 11 njenih državljana pet muškaraca, četiri žene i dvoje djece nego i stoga što je društvena atmosfera bitno drugačija nego u okruženju.

U Crnu Goru se, podsjeća on, već vratilo devetoro odraslih i jedno dijete, vođi se jedan sudski postupak, a osumnjičeni se brani sa slobode i sve se ođvija civilizovano, bez halabuke i generalizacije eventualne krivice.

“Saznao sam iz medija da se vaš ministar unutrašnjih poslova Nuhodžić zalaže za institucionalizaciju inoviranih mehanizama resocijalizacije povratnika i njihovih sljedbenika, a to je upravo najhitnija karika u lancu državne odgovornosti prema sopstvenim državljanima koji su se iz raznih razloga društveno samoizopštili”, kaže on.

Zato, dodaje on,  ja tvrdim da je Crna Gora i kratkoročno i dugoročno najbezbjednija u odnosu na region, ali nijesam siguran da su ostali spremni na takve ili slične modele.

“Ne sporim, svakako, pravo a u izvjesnom smislu i obavezu države da koristi represivne mehanizme, ali ako će to biti jedino “oružje u procesima pacifikacije, deradikalizacije i resocijalizacije, onda smo u grdnom problemu. Jer upravo takav odnos rađa potrebu za samoizolacijom, pa i svojevrsnom ilegalom unutar pojedinih, ne samo vjerskih krugova”, dodaje on.

Na pitanje zašto i njegova humanitarna organizacija djeluje gotovo u ilegali, mitrovički humanitarac odgovara kontrapitanjem.

“Da li bi bilo pametno da se u ovakvoj atmosferi samoizručimo službama bezbjednosti, s obzirom da smo u Siriji u različitim periodima boravili ukupno četiri mjeseca. Dok bi mi dokazali da nijesmo učestvovali u oružanim akcijama, ođosmo na viđenje sa šejtanom”, kaže sagovornik Pobjede.

Pobjeda