SVE O MAJMUNSKIM BOGINJAMA: Koji su simptomi, kako se liječe, odakle su došle?

Nekoliko evropskih država potvrdilo je slučajeve majmunskih boginja, bolesti koju izaziva virus koji pripada istoj porodici kao i virus velikih boginja (variola vere).

Pojava majmunskih boginja do sada je uglavnom bila ograničena na Afriku a kada su se pojavljivali slučajevi u drugim djelovima svijeta uglavnom su bili povezani sa putovanjima u afričke zemlje. Sada je situacija nešto drugačija, što u izvjesnoj mjeri zabrinjava naučnike, piše Danas.rs.

U Evropi slučajeve majmunskih boginja do sada su prijavili Njemačka, Francuska, Italija, Švedska, Velika Britanija, Portugal, Španija… Za neke od inficiranih osoba poznato je da su boravili ranije u afričkim zemljama dok za druge takve informacije ne postoje, što, kako piše Glas Amerike, može da znači i da se ovaj virus širi Evropom i Amerikom ispod radara.

Američki CDC navodi da među oboljelima i u Evropi i Americi se nalaze muškarci koji su kazali da su imali seks sa drugim mušarcima, te da se „većina slučajeva majmunskih boginja trenutno dešava u okvirima seksualnih konatakata“, naglašavajući istovremeno da majmunske boginje može da dobije bilo ko, nezavisno od seksualnog opredjeljenja.

Majmunske boginje imaju slične simptome kao velike boginje, ali su mnogo manje opasne. Dok su velike boginje, koje su iskorenjene 1970-ih godina, bile fatalne za skoro svakog trećeg inficiranog, u slučaju majmunskih boginja smrtnost je od tri do šest odsto.

Kako i kada su otkrivene majmunske boginje?

Prvi slučaj majmunskih boginja registrovan je 1970. godine kod devetogodišnjeg dječaka iz Konga. Od tada većina slučajeva zabilježena je u ovom dijelu zemlje odnosno u Centralnoj i Zapadnoj Africi.

U posljednje vrijeme desilo se nekoliko većih širenja majmunskih boginja. Tako je 2017. u Nigeriji registrovano 500 potencijalnih i 200 potvrđenih slučajeva, a i dalje se povremno pojavljuju inficirane osobe.

Prvi slučajevi majmunskih boginja koji su se pojavili van afričkog kontinenta otkriveni su na teritoriji Amerike 2003. godine i bili su povezani sa prenosom virusa sa prerijskih pasa koji su držani kao ljubimci na ljude. Tada je ukupno otkriveno 70 slučajeva. Tokom 2018. zabeležen je veći broj inficirnaih u Izraelu i UK, i tada se radilo o sobama koje su putovale u Nigeriju.

I narednih godina sporadično su otkrivani slučajevi majmunskih boginja van Evrope.

Koji su simptomi majmunskih boginja?

Kako navodi Svjetska zdravstvena organizacija, radi se obično o samoograničavajućoj bolesti čiji simptomi traju od dvije do četiri nedjelje.

Znaci majmunskih boginja podrazumijevaju temperaturu, jaku glavobolju, oticanje limfnih čvorova, bol u mišićima, manjak energije. Oticanje limfnih čvorova je inače obilježje koje razlikuje majmunske boginje od oboljenja kao što su morbile koje na početku mogu imati iste simptome.

Osip na koži javlja se do tri dana nakon pojave temperature i uglavnom se pojavljuje na licu i ekstremitetima, a rjeđe na trupu. Kod čak 95 odsto inficiranih osip se pojavljuje na licu a kod 75 odsto na dlanovima i stopalima. Može se pojaviti i u ustima a svaki treći oboljeli ima osip i na genitalijama.

Teži oblici nisu toliko česti i uglavnom se javljaju među djecom. Na težinu bolesti utiče više faktora uključujući i količinu virusa kojoj je osoba bila izložena i prethodno zdrasvtveno stanje.

Kako navodi SZO, danas osobe mlađe od 40-50 godina mogu biti podložnije majmunskim boginjama jer nisu zaštićene vakcinacijom protiv velikih boginja koja je bila zastupljena dok ova bolest nije iskorijenjena.

Kako se prenose?

Majmunske boginje se mogu prenijeti sa životinje na čovjeka i sa čovjeka na čovjeka.

Prenos sa životinje na čovjeka dešava se poslije direktnog kontakta sa krvlju, tjelesnim tečnostima ili lezijama u ustima zaraženih životinja. U Africi majmunske boginje su potvrđene kod nekih vrsta vjeverica, pacova, majmuna…. Konzumiranje termički nedovoljno obrađenog mesa takođe može biti faktor rizika.

Na drugoj strani prenos infekcije sa čovjeka na čovjeka može se desiti nakon kontakta sa respiratornim sekretom ili lezijama na koži zaraženog. Inficiranje je moguće i nakon kontakta sa skoro kontaminiranim objektom. Zna se i da se majmunske boginje mogu prenijeti sa majke na fetus, a za sada nije poznato da li se prenose i seksualnim putem.

Kako se liječe?

Terapija majmunskih boginja usmjerena je na ublažavanje simptoma i sprečavanje komplikacija kao što su sekundarne bakterijske infekcije.

SZO navodi da je ove godine Evropska agencija za ljekove registrovala antivirusni lijek tekovirimat za liječenje majmunskih boginja. Ovaj lijek prvobitno je bio razvijen kao terapija za male boginje.

Osobe koje su primile vakcinu protiv velikih boginja inače imaju mnogo manje šanse da obole od majmunskih boginja a ako se to i desi bolest bi trebalo da bude blaža. Vakcina koja je davana protiv velikih boginja efikasna je 85 odsto u sprečavanju majmunskih boginja.