Zbog predloga izmjena Zakona o biračkom spisku dio opozicije mogao bi da napusti skupštinski odbor za izbornu reformu

Dio opozicije mogao bi da napusti skupštinski Odbor za izbornu reformu ako se u dnevni red današnje sjednice parlamenta uvrsti predlog nekoliko partija vladajuće većine o izmjeni Zakona o biračkom spisku i ako se potom izglasaju ta rješenja, za koja stranke vlasti tvrde da bi mogla da rezultiraju okončanjem izbora u Šavniku koji traju preko dvije i po godine – saznaju nezvanično “Vijesti”.

Izvor lista iz jedne opozicione partije rekao je da dio skupštinske većine koji je predložio izmjene krši odluku o formiranju Odbora za izbornu reformu, kojom je (član 4) predviđeno da to radno tijelo, između ostalog, definiše i predlog propisa o biračkom spisku.

“Nema nikakve neizvjesnosti povodom toga šta bismo uradili (ako se predlog uvrsti u dnevni red i izglasa)… Šta se dešava ako neke stranke odluče da same predlože zakon koji je u nadležnosti Odbora?”, naveo je sagovornik, poručujući da budućnost Odbora zavisi od najjače vladajuće partije Pokreta Evropa sad (PES), koja nije potpisala ni predlog izmjena, ni predlog da one budu danas na dnevnom redu, a bez čije podrške ostatak vlasti ne može usvojiti propis.

Izvor “Vijesti” kazao je da misli da iza ponovnog otvaranja priče o izmjeni propisa o biračkom spisku, nakon nešto duže od godinu, stoji jedan od dva motiva.

“Ili dio vlasti pokušava da zaustavi izbornu reformu koja se vodi pod okriljem EU (Evropska unija) i koja uključuje izbore u jednom danu, ili te stranke imaju problem sa svojim biračima u Šavniku”, ocjenjuje sagovornik, dodajući da se nada da je posrijedi politička kalkulacija i da se o predlogu danas neće ni raspravljati.

Šavnička opozicija, koju čini dio konstituenata državne vlasti, blokira put Šavnik-Žabljak već tri mjeseca u znak protesta zbog reizbora Jugoslava Jakića (Demokratska partija socijalista – DPS) za predsjednika opštine i činjenice da izbori u toj varošici još nijesu završeni.

Predlog dopuna Zakona o biračkom spisku podnijeli su prije deset dana (19. maja) zakonodavnom domu poslanici Demokrata, Nove srpske demokratije (NSD), Demokratske narodne partije (DNP) i Socijalističke narodne partije (SNP). Njime je predviđeno da šavnički “izborni turisti”, koji su odjavili prebivalište u toj opštini nakon izbora koji su počeli u oktobru 2022. godine a još nijesu završeni, neće moći da učestvuju na eventualnom ponovljenom glasanju na dva birališta, bez obzira što su u biračkom spisku.

Da taj predlog treba da bude na dnevnom redu današnje sjednice, zatražili su prekjuče (kroz predlog za dopunu) poslanici Momčilo Leković (Demokrate), Dragan Bojović (DNP), Marko Kovačević (NSD) i Bogdan Božović (DNP).

Isto zakonsko rješenje poslanici Demokrata bili su podnijeli krajem 2023, ali su ga povukli iz procedure početkom marta 2024. nakon što su neke opozicione stranke (jedna je sad vladajuća) negodovale, navodeći da je predlog podnijet bez dijaloga s njima, a s namjerom parlamentarne većine “da sruši dogovor o principima na kojima je formiran Odbor”.

Rješenje sporno iz više uglova
Sagovornici “Vijesti” iz pravne struke ocjenjuju da je novi/stari predlog sporan s aspekta ustavnosti i pravne sigurnosti, te da je suprotan međunarodnim izbornim standardima.

Pravnik Veselin Radulović kazao je listu da predlogom pokušavaju da “uberu” neke političke poene, navodeći da je ponuđeno rješenje diskutabilno u smislu saglasnosti s najvišim pravnim aktom država. Prema njegovim riječima, problem izbora u Šavniku treba riješiti tako što će Ministarstvo unutrašnjih poslova (MUP), kojim rukovode Demokrate, raditi “ono što je u opisu njihovog posla”.

“Što bi sprovodilo svoje nadležnosti, sprovodilo upravne postupke, i provjeravalo da li neko lice ima stvarno prebivalište u nekoj opštini ili je to samo fiktivno prijavljeno da bi se ostvarilo to biračko pravo. Naravno, i u skladu s time da donosi rješenja”, rekao je Radulović.

MUP je početkom maja saopštio da se broj upisanih u biračkom spisku Šavnika pred izbore 2022. povećao za 371, a da se nakon što izborni proces nije okončan, njih 236 vratilo “u prethodne opštine prebivališta”.

Izvršna direktorica Centra za građanske slobode (CEGAS) Marija Popović Kalezić saopštila je listu da je predlog dijela vlasti neka vrsta “instant rješenja” i “nepotrebno opterećivanje” zakonskog teksta.

“Pitanje neodržavanja izbora u Šavniku preraslo je u državni problem prvog reda. Umjesto detaljne analize rada državnih organa, stanja evidencija i normativnih neizvedenosti, pribjegava se predlaganju normativne prečice koja je vjerovatno u zoni kršenja Ustavom zagarantovanih prava”, ocijenila je ona za “Vijesti”.

Pravnik upućen u oblast izbornog zakonodavstva, kazao je listu da je sporno što se ponuđeno rješenje pokušava da “provuče” mimo Odbora, koji, prema njegovim riječima, mora biti platforma za rješavanje i ovog, ali i drugih pitanja koja se tiču izbora.

“Zaobilaženjem tog tijela, ponovo se može dati osnov opoziciji za njegovo napuštanje i novu blokadu izborne reforme”, tvrdi on.

Odbor nije radio od početka aprila do kraja juna prošle godine, jer je dio opozicije nastavak funkcionisanja tog tijela bio uslovio povlačenjem odluke o uvođenju prinudne uprave u Šavniku. Pošto je vlast realizovala taj uslov opozicije, Odbor je nastavio s radom. To skupštinsko tijelo više puta je bilo blokirano prethodnih godina zbog nesuglasica između vlasti i opozicije…

Sagovornik “Vijesti” je naveo da se može diskutovati o ustavnosti ponuđenog rješenja, ali da je očigledno da je ono “suprotno ustavnom principu pravne sigurnosti i izbornim standardima”.

“Međunarodni standardi u oblasti izbornog zakonodavstva oštro se protive izmjeni izbornog zakonodavstva neposredno prije održavanja izbora. Ako taj princip primijenimo na predmetnu situaciju, jasno je i da se izmjena zakonodavstva ne može vršiti ni u toku izbora, dok su izbori u Šavniku formalno-pravno još uvijek u toku”, objasnio je on.

Da glasaju oni s “pravim” prebivalištem

Predlogom dijela većina postupak ponovnih izbora na biračkim mjestima, gdje su poništeni rezultati izbora, biće regulisan novim članom zakona 20a, prema kom samo birači upisani u izvod iz zaključenog biračkog spiska za to biračko mjesto mogu glasati na ponovnim izborima.

“Izuzetak su birači koji su od dana zaključenja biračkog spiska do dana održavanja ponovnih izbora odjavili prebivalište u opštini u kojoj se održavaju izbori za odbornike ili im je nadležni organ državne uprave donio pravosnažno rješenje o odjavi prebivališta u toj opštini”, piše u predlogu izmjena.

Navedeno je i da u slučaju da birači odjave prebivalište u opštini gdje se održavaju lokalni izbori, nadležni organ državne uprave dostavlja spisak tih osoba biračkom odboru za to biračko mjesto najkasnije do 24 časa prije dana održavanja ponovnih izbora.

Izbori u Šavniku počeli su 23. oktobra 2022, kad su održani u još 13 opština, ali još nijesu okončani jer članovi biračkih odbora iz opozicione koalicije “Za budućnost Šavnika”, koju predvodi nekadašnji Demokratski front, nijesu dozvoljavali dijelu novoupisanih birača da glasaju, jer su, tvrde, prepisani da bi podržali DPS.

Na dva birališta, u zgradi Opštine i selu Kruševice, gdje pravo glasa ima 541 birač, glasalo se u devet navrata, posljednji put 18. decembra 2022, kad su izbori opet prekinuti, nakon čega tamošnja Opštinska izborna komisija (OIK) nije mogla da se dogovori o tome da ih ponovi.

Do sada je pred pravosudnim organima procesuirano više desetina lica zbog dešavanja u vezi s izborima u Šavniku, koja su uključivala brojne incidente, pa i fizičke sukobe.

Muk PES-a

Na pitanja “Vijesti” da li će podržati predlog izmjena Zakona o biračkom spisku i da li smatraju da je to dobro zakonsko rješenje, juče nijesu odgovorili iz vladajućih PES-a i Bošnjačke stranke (BS), te opozicionih Socijaldemokrata (SD) i GP URA. Za izglasavanje predloga u parlamentu potreban je glas 41 poslanika.

Šef kluba poslanika SNP-a Bogdan Božović kazao je “Vijestima” da su oni dali potpis podrške predlogu i da će glasati za njega jer smatraju “da je to dobro zakonsko rješenje koje će omogućiti deblokadu, tj. konačni završetak izbornog procesa”.

Iz šavničkog DPS-a juče su saopštili da su Demokrate svjesne da nemaju podršku “ni za novu izbornu rundu u Šavniku”, te da im ne preostaje ništa drugo nego da, kako kažu, “panično predlažu zakone koji bi im omogućili da eliminišu političke protivnike, ne na terenu, nego na papiru”.

“Posebno je licemjerno što baš sad, kada su se i struka i većina političkih aktera usaglasili da izbori treba da se održe u jednom danu, Demokrate opet iskaču iz kolosijeka ne s ciljem stabilnog Šavnika, već s ciljem destabilizacije Crne Gore…”, ocjenjuju iz lokalnog odbora DPS-a.

Navode da je birački spisak sastavljen u skladu sa zakonom i da svi građani imaju pravo glasa, bez izuzetka.

“Selektivno ‘čišćenje’ je opasan put ka diskriminaciji i političkom progonu, a ne rješavanje problema. Ovakve izmjene zakona su providan pokušaj zamjene narodne volje partijskim interesom”, dodaju oni.

Iz DPS-a poručuju da je MUP već započeo institucionalne procese za unapređenje zakonodavnog okvira, a da je ta stranka dala “puni doprinos da se izbori u Šavniku konačno završe, na zakonit, jasan i miran način”.

“U Šavniku nema ‘viška’ birača. Ima samo onih koji ne znaju da prihvate volju naroda”, zaključili su.

MUP: U Šavniku 1.246 građana ima prijavljenu nepotpunu adresu

Iz MUP-a su juče saopštili da u Crnoj Gori 241,2 hiljade građana ima prijavljenu nepotpunu adresu, koja je upisana bez broja kuće ili stana, što značajno otežava tačnost i pouzdanost biračkog spiska.

Rekli su da je radna grupa za kontrolu biračkog spiska izvršila analizu podataka u vezi s preciznošću adresa osoba upisanih u birački spisak.

Iz MUP-a su naveli da je najveći broj ljudi s prijavljenom adresom bez broja kuće ili stana evidentiran u Podgorici, gdje 30.178 građana ima nepotpunu adresu. Najmanje takvih slučajeva je u Šavniku – 1.246.

Radulović: Pristupiti ozbiljno reformi, ne predlagati parcijalna rješenja

Veselin Radulović je kazao da probleme u Šavniku, i iste ili slične u drugim opštinama, država ne bi imala da je MUP radio svoj posao i primjenjivao zakon.

On je naveo da je pitanje biračkog spiska – pitanje reforme izbornog zakonodavstva, čemu, prema njegovim riječima, treba pristupiti ozbiljno, a ne na ovaj način, “tako što će se predlagati neka parcijalna rješenja kojima će se pokušavati gasiti pojedinačni požari ili rješavati pojedinačna pitanja”.

“To je nešto čime bi partije, prvenstveno one na vlasti, ali i opozicije – jer je potrebna dvotrećinska većina za usvajanje tih zakona, trebalo da se ozbiljno pozabave, ali oni očigledno to ne žele”, konstatovao je Radulović.

Vijesti