Zemljotresi u regionu opominju i Crnu Goru

On ističe da je seizmologija mlada nauka, a u Crnoj Gori tek je napravila prve korake.

“U mnogim drugim sredinama, pa i na Balkanu, seizmološki zavodi rade u sastavu nacionalnih akademija nauka. Primjera radi, u Kini, u Institutu za geologiju, na proučavanju zemljotresa učestvuje oko 10.000 specijalista, od kojih se deset odsto bavi ispitivanjima iz oblasti prognoze zemljotresa. U SAD je po Nacionalnom programu za period od posljednjih deset godina bilo izdvojeno oko 137 miliona dolara samo za prognoziranje zemljotresa”, kaže Ivanović.

Situacija u Crnoj Gori je bitno drugačija.

“Republički seizmološki zavod ima status upravne organizacije?! Od nedavno, umjesto da se integriše sa Geološkim zavodom, jer po prirodi obje institucije pripadaju oblasti geonauka, on je pripojen Hidrometeorološkom zavodu, iako hidrometeorologija nema nikakvih dodirnih tačaka sa seizmologijom. Ipak, seizmološka služba u Crnoj Gori je danas tehnički relativno dobro opremljena, naročito poslije 1979. godine. Izvršeno je sistematsko rješavanje ocjene seizmičke opasnosti vezano za statističku obradu prostorno-vremenske raspodjele dogođenih zemljotresa. Na planu seizmo-geoloških i inženjersko-seizmoloških istraživanja, poslije zemljotresa 15. aprila 1979. godine, izvedena su kompleksna i obimna seizmo-geološka i inženjersko-seizmološka istraživanja. Najznačajnija su: seizmička regionalizacija Crne Gore i seizmičke mikroreonizacije šest primorskih opština, kao i Podgorice, Cetinja, Mojkovca, Bijelog Polja, Nikšića i Danilovgrada. Na taj način, za područje Crne Gore su, sa relativno dovoljnim stepenom tačnosti, određeni: maksimalno očekivani zemljotresi po magnitudi, seizmičkom intenzitetu i akceleraciji”, objasnio je on.

Najranjiviji su, ističe, uslovno-stabilni tereni u široj zoni flišne padine Crnogorskog primorja, što predstavlja široki pojas koji je pretežno urbanizovan.

“To ne znači da se tamo ne može i ne smije graditi. Naravno da može, ali pod određenim uslovima i uz maksimalno poštovanje standarda i propisa aseizmičke izgradnje. U redosljedu građenja mora se ići odozdo prema gore masivni objekti pri dnu padine, a lakši objekti pri vrhu padine. Potpuno i efikasno dreniranje padine kao cjeline i objekata, poseban je imperativ. Potporne zidove potrebno je dimenzionisati kao zasebne objekte, prema uslovima tla (neophodan je geomehanički elaborat), uz strogu kontrolu zasijecanja i podsijecanja padine pri iskopu temeljnih jama i drugih zemljanih radova”, kazao je Ivanović..

Objašnjava i zašto se ne poštuju standardi aseizmičke izgradnje.

“Temelji su veoma složeni djelovi objekta. Tu imamo interakciju tla, kao relativno heterogenog materijala i betonske konstrukcije kao relativno homogenog materijala. Geomehanička ispitivanja koja su zakonom obavezna često se ili ne izvode, ili se izvode parcijalno. Naime, obično se određuje nosivost tla, ali ne i stabilnost od klizanja, kao i sigurnost na dejstvo zemljotresa, što su dvije različite kategorije. Određivanje stabilnosti i sigurnosti na zemljotrese je skuplji i složeniji dio posla, posebno kada se ima u vidu da izradu geomehaničkih elaborata obično rade male firme sa skromnim kadrovskim potencijalom. Uz ovo, treba naglasiti podatak da su ekskluzivne lokacije na Crnogorskom primorju mahom potrošene. Ostalo je ono što samo po sebi uključuje neki vid geološkog hazarda. To su obično međuprostori između postojećih objekata ili zona obalnog pojasa, uključujući pojas Morskog dobra. Njih obično napadaju strani investitori”, kazao je Ivanović.

Sve ovo on doživljava prilično emotivno.

“U Crnoj Gori od tehničkih fakulteta ne postoji jedino geološki. Bojim se da se time postepeno gasi i sama geološka misao. Uprkos činjenici što smo definisani kao jako trusno područje, projektovani kao prosperitetna država, što geologija u ekologiji ima lidersku poziciju i što je naša ekonomsko-sociološka obaveza da upravljamo seizmičkim hazardom u našem okruženju. U Crnoj Gori seizmologijom se bave dva do tri čovjeka, u Srbiji pet do šest ljudi, u Hrvatskoj sedam do devet. Na kraju, ostaje da se shvati, ne samo kod seizmologa nego i šire, da utvrđivanje seizmičkog rizika predstavlja bitan elemenat ekonomskog planiranja, prostornog planiranja, generalnih urbanističkih planova opština i svih važnijih urbanističkih i arhitektonskih cjelina. U tome je sadržan odgovor na pitanje gdje živjeti da bi se izbjegla zemljotresna nesreća i pod kojim uslovima živjeti ako je ona neizbježna”, zaključio je Ivanović.