DANAS VELIKI SVETAC: Na ovaj dan obavezno zapalite svijeće, a običaje nikako ne zaboravite

Pravoslavni vjernici danas 3. novembra obilježavaju jedan od četiri najveća praznika posvećena mrtvima – Mitrovske zadušnice.

Ovaj praznik uvijek pada uoči Svetog velikomučenika Dimitrija, zbog čega se i nazivaju Mitrovske zadušnice. Zadušnice nikada nisu u vreme posta, niti padaju u postan dan, jer su uvijek u subotu. Peku se kolači od bijelog brašna, koji se ponekad zovu “prosfore”. Spremaju se rakija, pivo, vino, voda, a u nekim mjestima se iznosi i žito.

Nosi se onoliko sveća koliko se mrtvih pominje. U svim krajevima Srbije na grobove izlazi sveštenik da okadi grob. Ako je nekim slučajem sveštenik spriječen da dođe, onda neko od prisutnih tamjanom obavi prekađivanje.

Zajedničko za zadušnice u svim krajevima jeste izlazak na groblje i organizovanje posluženja na grobu. Nekad su to samo pita, pecivo, kafa i voda. Ponegdje se iznesu kuvana jaja i pečenje. Na groblju se valja poslužiti makar jednim zalogajem, običaja radi. Ponudama se služe rođaci koji su na groblje izašli, a ne odbijaju se ni nepoznata lica, ako sama priđu grobu. Smatra se za veliki greh i uvredu mrtvima ako bi se neko odbio ili čak otjerao od groba.

Inače, u crkvenoj godini postoje četiri opšta zadušna dana: Zadušnice pred Vaskršnji post (uoči početka Velikog posta), Duhovske zadušnice (uoči praznika Svete Trojice), Miholjske zadušnice (uoči Miholjdana) i Mitrovske zadušnice (uoči Mitrovdana). Prema narodnom vjerovanju, svijeća upaljena na zadušnicu više vrijedi od svih svijeća upaljenih pokojnicima tokom godine. Kako bilježi etnolog Mile Nedeljković, u istočnoj Srbiji se čak vjeruje da svijeća zapaljena na ovaj dan gori do sljedećih zadušnica, i da bi, ako im se ne upali sveća, mrtvi godinu dana bili u mraku.

Vjerovanje vezano za mitrovske zadušnice kod naših se predaka zvalo i zatvorene zadušnice, jer su o tom danu bili zatvarani grobovi. Naime, kako biljeleži Nedeljković, grobove je o ljtnjim zadušnicama otvorio sveti Petar, a on ih sada i zatvara.

Vjerovatno najinteresantniji detalj je da smo mitrovske zadušnice preuzeli od Ruske pravoslavne crkve. Taj praznik je ustanovljen posle pobede Dimitrija Donskog na Kulikovskom polju 8. septembra 1380. godine. One su nastale kao spomen izginulim vojnicima u toj bici, a u našem narodu je ovaj dan dobio najširu namenu u kultu mrtvih.

(Kurir.rs)