Azerbejdžan počinje da odbrojava “utorke” do Novruza

Piše: Parvana Garaeva
Specijalno za “Volim Podgoricu”
AZERTAG, Podgorica

Tokom istorije preci modernih Azerbejdžanaca su povezivali početak Nove godine sa dolaskom proljeća. Drevni stanovnici prostranog područja od Mesopotamije do Centralne Azije i dalekog Urala su bili svjesni da se buđenje prirode i obnova svijeta događaju upravo u proljeće, i stoga, nova godina treba da počinje baš u to vrijeme i da bude povezana sa poslovima obrade zemljišta i žetve. Naziv praznika  “Novruz” ne označava slučajno “novi dan”. I iako je ova riječ persijskog porijekla, Novruz, osim Iranaca, Tadžika i Kurda, tradicionalno proslavljaju mnogi neiranski narodi: Azerbejdžanci, Tatari, Baškiri, Albanci, Ujguri, Uzbeki, Turkmeni, Kirgizi, Kazasi i dr.

Sama Nova godina se obilježava 21. marta iako četiri utorka koja prethode ovom datumu predstavljaju organske elemente čitavog Novruza. Suština i mitologija Novruza kao početka nove godine zasniva se na filozofiji četiri priodna principa: vode, vatre, vazduha i zemlje. Svaki od četiri utorka koja prethode Novruzu je posvećen jednom od ovih elemenata.

Vijesnik proljeća— “Su čeršenbesi ” (ili “Vodeni utorak”) — obično pada krajem februara, nakon čega slijede “Od čeršenbesi” (“Vatreni utorak”), “Jel čeršenbesi” (“Vjetroviti utorak”), i na kraju, “Torpag čeršenbesi” (“Zemljani utorak”), koga takođe nazivaju “Аhir čeršenbe” (posljednji utorak).

Kakvo je to proljeće bez topljenja snijega i buđenja riječica! Voda je izvor života i garancija žetve i budućeg procvata. Vatra se smatra nastavkom Sunca na Zemlji, otjelotvoruje toplotu koja je ljudima potrebna nakon zime. A vjetar sve pokreće i nosi vijest o približavanju Novog dana! Konačno, posljednji utorak se u narodu posebno obilježava. Obilježavajući  “Torpag čeršenbesi”, preci Azerbejdžanaca i drugih naroda su odavali počast majci zemlji, njenim bogatstvima i blagostima. Proslave koje traju čitav dan, uveče dostižu svoju kulminaciju. Prema tradiciji, posljednji utorak prije Novruza treba obilježavati kod kuće, u protivnom će se narednih sedam godina morati slaviti van kuće.

Baš kao što niko ko je posjetio Rio de Žaneiro u danima karnevala ne žali o izboru mjesta i vremena putovanja, svako ko je bar jednom posjetio Azerbejdžan tokom Novruza obavezno poželi da se svake godine vrati u atmosferu ovog svijetlog praznika.

Život se budi! Skrajnite se, dolazi proljeće! Dobrodošli u Azerbejdžan za vrijeme Novruza!