BORELJ: Zapadnom Balkanu istorijska šansa na putu ka EU
Visoki predstavnik EU Žozep Borelj kazao je da Zapadni Balkan, Turska, Ukrajina, Moldavija i Gruzija “imaju istorijsku mogućnost da svoju budućnost vežu za Evropsku uniju”.
Povodom dvadeset godina od proširenja EU, Borelj je izjavio da se evropski kontinent prije 20 godina ulaskom deset novih članica u Evropsku uniju “ponovo ujedinio u stremljenju za slobodom svih ljudi, mira, stabilnosti i boljitka”.
Proširenje EU na ove zemlje će biti važna tema i u izbornoj kampanji i raspravama u novom sastavu Evropskog parlamenta, pošto se očekuje da osetno povećaju uticaj izrazito desničarskih stranaka koje se oštro protive imigraciji, pa i ulasku u članstvo zemalja Zapadnog Balkana, a posebno Ukrajine.
Njemački portal “Dojče vele” s tim u vezi ukazuje na to da “ako uđu u EU, Srbija i komšiluk bi kao siromašne države bili neto-primaoci novca iz briselske kase. Ali, to nije ništa u poređenju sa time koliko bi novca dobijala mnogoljudna agrarna Ukrajina. Toga se mnogi u EU plaše”.
U osvrtima na učlanjenje 1.maja 2004. u EU Poljske, Češke, Slovačke, Slovenije, Mađarske, Malte, Kipra, Estonije, Letonije i Litvanije, evropski mediji i analitičari jednodušno ocjenjuju da je to bio uspješan ekonomski poduhvat i poduhvat demokratskog boljitka tih zemalja.
Mada ima mišljenja da “stare” članice Unije i dalje neravnopravno gledaju i postupaju prema pridošlicama iz srednje i istočne Evrope, na šta ukazuje i bečki list “Standard” ističući da “predrasude još uvijek postoje ispod površine, isto kao i suštinski opravdane kritike zbog neliberalnog razvoja u Budimpešti i Varšavi “.
“Ali je to”, ukazuje bečki dnevnik, “iskazano sa mnogo manje snage kad je u pitanju sličan razvoj u Rimu, Hagu ili Kopenhagenu”.
Bivši mađarski ministar za Evropu Janoš Boka istovremeno objašnjava da je stav Budimpešte da “Evropa može biti ujedinjena jedino u različitosti” dodajući da članstvo u EU ne obavezuje zemlje “na homogenost, već na saradnju”.
Borelj je u kratkom osvrtu na 20-godišnjicu proširenja Unije posebno ukazao na nove geopolitičke razloge, ruske agresije na Ukrajinu, zbog kojih je Evropska unija odlučila da otvori vrata novim članicama.
Visoki zvaničnik EU je ponovo predočio da u tom cilju “buduće članice Unije moraju ojačati demokratske institucije, ljudska prava i temeljne slobode”, a napomenuo je da “EU takođe djela na sopstvenim reformama” da bi bila sposobna da primi nove članice.
U napisima i analizama dve decenije proširenja EU se prvenstveno podvlači da su nove članice društveno, a posebno ekonomski osjetno napredovale, pa estonski medij “Postimees” tako navodi da je Estonija, zemlja sa milion i 350 hiljada stanovnika, iz budžeta EU za 20 godina dobila pomoć od 20 milijardi eura.
Češki list “Lidove novini” ističe da je “veliki uspjeh češkog članstva u EU povezan sa slobodom kretanja ljudi, robe i kapitala”.
Francuski privredni dnevnik “Lezeko” zaključuje da je ulazak deset novih članica u EU prije dvije decenije posebno obilježen ekomskim napretkom. I ukazuje na to da je recimo “bruto nacionalni dohodak po stanovniku Poljske udvostručen od 2004, dok su Češka i Slovenija dostigle 90 odsto prosjeka Unije”.
Ali u nekim političkim krugovima i stanovništvu EU postoji surevnjivost prema ulasku novih članica, posebno kad je riječ o Ukrajini.
Prema računici Evropskog savjeta, prijem svih kandidata u EU koštao bi 256 milijardi eura na sedmogodišnji budžetski period. Samo Ukrajina bi od toga dobila 186 milijardi, ne računajući troškove poslijeratne obnove.
(N1)
